Η παγκόσμια επανάσταση της νέας μεσαίας τάξης

Η αναδιανομή του πλούτου δεν είναι πλέον ζήτημα μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Φτάνοντας κανείς στη Κωνσταντινούπολη, μπορεί να διαπιστώσει τις νέες οικονομικές ισορροπίες της εποχής μας. Απέραντες εκτάσεις καλυμμένες από εκατοντάδες χιλιάδες νέες κατοικίες, στις οποίες διαμένουν περισσότεροι από δέκα εκατομμύρια κάτοικοι, οι οποίοι μόλις πριν από μια- δυο γενιές ζούσαν σε καλύβες στην ανατολική πλευρά της χώρας.

Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στο Σάο Πάολο, στη Σαγκάη, και στο Κάιρο. Ποτέ στο παρελθόν δεν υπήρχαν τόσοι άνθρωποι που να μπόρεσαν να ξεφύγουν από την φτώχεια. Σήμερα, διαθέτουν σπίτια, αυτοκίνητα, πρόσβαση στην εκπαίδευση, και διαθέσιμο εισόδημα.

Η εικόνα όμως είναι παραπλανητική. Αν επισκεφτείς κανείς... αυτές τις γειτονιές, διαισθάνεται το κλίμα αγανάκτησης και έντασης που επικρατεί. Μπορεί οι άνθρωποι αυτοί να χαρακτηρίζονται ως μεσαία τάξη, επειδή δεν είναι ούτε πλούσιοι ούτε φτωχοί, αλλά στη πραγματικότητα τα βγάζουν πέρα μετά βίας.

Η εκπληκτική σε ταχύτητα οικονομική ανάπτυξη που χαρακτήρισε και μεταμόρφωσε την Ασία, τη Μ. Ανατολή, την Αφρική, και τη Λατινική Αμερική, τα τελευταία χρόνια, δεν ήταν παντού ίδια. Οι πλούσιοι (συνήθως το 5% του πληθυσμού) κέρδισαν πολλά. Οι πολύ φτωχοί (συνήθως το 40% του πληθυσμού) επίσης κέρδισαν, αλλά όχι πολλά. Και η μεσαία τάξη, αν και αυξάνεται, δεν έχει πετύχει ούτε καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, ούτε μεγαλύτερο κομμάτι της οικονομικής πίτας.

Ο συνδυασμός της φθίνουσας φτώχειας με την αυξανόμενη ανισότητα, έχει προκαλέσει ένα νέο είδος πολιτικής. Στα φτωχά κράτη του κόσμου, όπου με βάση τα δυτικά κριτήρια οι 9 στους 10 ανθρώπους παραμένουν πάμφτωχοι, η μάχη δεν είναι πλέον ένα ζήτημα μεταξύ πλουσίων και φτωχών.

Ο Χιλιανός οικονομολόγος José Gabriel Palma πρόσφατα ολοκλήρωσε μια μελέτη, η οποία περιγράφει το πώς διανέμεται το εισόδημα μέσα στα κράτη. Χρησιμοποιώντας νέα στοιχεία, μπόρεσε και διερεύνησε τις αλλαγές που έχουν προκύψει. Όπως λέει, η ανισότητα δεν είναι πια απλή. Στη Λατινική Αμερική και στην υποσαχάρια Αφρική, υπάρχει όντως περισσότερη ισότητα. Στην Ασία όμως όχι. Οι πλούσιοι πλουτίζουν, αλλά οι φτωχοί όχι. Και ελάχιστες είναι επίσης οι αλλαγές στη Μ. Ανατολή.

Ο Andy Sumner, του Center for Global Development, μελέτησε τα στοιχεία της εργασίας του Palma, και αναρωτιέται: Μήπως η μεσαία τάξη είναι οι νέοι επαναστάτες;

«Οι μεσαίες τάξεις διαθέτουν παντού το μισό της οικονομικής πίτας, και είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές στο να το προστατεύουν… έτσι, η πολιτική άρχισε να μεταμορφώνεται σε μια μάχη για το υπόλοιπο μισό, μεταξύ του πιο πλούσιου 10% και του πιο φτωχού 40%… μια μάχη μεταξύ των πολύ πλουσίων και των πολύ φτωχών για το μερίδιο της μεσαίας τάξης».

Παλιότερα, μεγάλο μέρος του πλανήτη διέθετε την κλασική δεξιά πολιτική της ελεύθερης αγοράς όπου κυριαρχούσαν οι πλούσιοι (Κολομβία, Μεξικό, Περού, κλπ). Από την άλλη, υπήρχαν οι αριστερές κρατικιστικές οικονομίες τύπου Κούβας, Βενεζουέλας, και Λευκορωσίας.

Σήμερα όμως, στα κράτη όπου συνεχώς αυξάνονται οι αριθμοί των αποτελούντων τη μεσαία τάξη, βλέπουμε να αναδύεται ένα νέο είδος πολιτικής. Η Τουρκία, η Βραζιλία, η Χιλή, και η Πολωνία για παράδειγμα, διαθέτουν κυρίαρχα πολιτικά κόμματα που εφαρμόζουν οικονομία ελεύθερης αγοράς, αλλά και πολιτική φορολόγησης και δαπανών, με τα έσοδα να προέρχονται από τις μεσαίες και ανώτερες τάξεις.

«Η συνεχώς αυξανόμενη μεσαία τάξη δείχνει ικανή να εφαρμόσει πολιτικές αναδιανομής του εισοδήματος, την ίδια ώρα που διατηρεί την εμπιστοσύνη των επενδυτών, με απώτερο σκοπό τη συνεχιζόμενη ανάπτυξη και τη σταθερότητα των τιμών». Ένα μεγάλο πλεονέκτημα αυτής της νέας κατάστασης, είναι ότι οι φτωχοί βοηθούνται καλύτερα από ότι αν κυβερνούσαν κάποια αριστερά κόμματα. Παράλληλα, η αρπαγή μέρους της πίτας των πλουσίων, είναι πιο αποτελεσματική από το αν κυβερνούσαν κλασικά δεξιά κόμματα.

Έτσι, η αυξανόμενη σε μέγεθος αυτή μεσαία τάξη μπορεί να «κλειδώσει», παράγοντας την τόσο απαραίτητη μακροπρόθεσμη σταθερότητα που ήδη βλέπουμε στη Βραζιλία και στη Τουρκία, καθώς τα μέλη της αντιστέκονται στις «επιδρομές» εναντίον του μεριδίου τους. Και μπορεί αυτό να είναι που χρειάζεται σήμερα ο κόσμος μας.
S.A.

The Globe and Mail (Canada)

από το antinews