Καλώς ήρθατε

Γιατί το ελληνικό Δημόσιο λειτουργεί παρά φύσιν

Η ζωή μας μέσα στις ανθρώπινες κοινωνίες, ακόμη και στις πιο απλές πράξεις της καθημερινότητας μας, βασίζεται πάνω στο ότι, αυτός που αναλαμβάνει ρίσκο ανταμείβεται. Πιο συγκεκριμένα, η βάση μας είναι ο εξής απλός κανόνας: Μεγάλο ρίσκο; Μεγάλο κέρδος. Μικρό ρίσκο; Μικρό κέρδος. Κανένα ρίσκο; Κανένα κέρδος. Κάποιος που παίρνει μεγάλο ρίσκο και δικαιώνεται, κερδίζει το στοίχημα. Είναι επόμενο και λογικό να απολαμβάνει τα μέγιστα σε ανταμοιβή της προσπάθειας του. Παρομοίως, κάποιος που δεν αναλαμβάνει ρίσκο, δεν μπορεί να έχει την απαίτηση να έχει την ιδία ανταμοιβή με κάποιον που αναλαμβάνει ρίσκο και κερδίζει.

Πρόσφατα o Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είπε ότι ο... μέσος δημόσιος υπάλληλος παίρνει 40% περισσότερα από τον μέσο εργαζόμενο στην ιδιωτικό τομέα χωρίς να έχει το ρίσκο της απόλυσης και το άγχος που συνεπάγεται. Για ποιο λόγο όμως κάποιος να έχει μεγαλύτερη ασφάλεια, περισσότερο εισόδημα και γενικά καλύτερες εργασιακές συνθήκες αν δεν αναλαμβάνει περισσότερο ρίσκο; Η απάντηση είναι ότι δεν θα έπρεπε. Κάτι τέτοιο είναι ενάντια στους νόμους της φύσης.

Στην άγρια φύση, η ανταμοιβή για το ρίσκο που αναλαμβάνει ο θηρευτής είναι ένα γεμάτο στομάχι. Αν ο θηρευτής δεν αναλάβει το ρίσκο για πιάσει το θήραμα του, θα πεθάνει από ασιτία. Στη φύση η ανταμοιβή είναι η τροφή, στην κοινωνία είναι το χρηματικό έπαθλο. Παρομοίως λοιπόν, όταν μια κοινωνία δεν αναλαμβάνει ρίσκο αποτυγχάνει. Υπολείπεται των υπολοίπων σε θέματα πνευματικά, πολιτιστικά, πολιτικά, τεχνολογικά και πάνω από όλα οικονομικά.

Μια κοινωνία που δεν αναλαμβάνει ρίσκο μένει πίσω και δεν μπορεί να παρακολουθεί τις εξελίξεις. Δεν κατανοεί καινούργιες μεθόδους παραγωγής, νέες αντιλήψεις και καινούργιες κοινωνικές τάσεις. Διότι μεταξύ άλλων, ρίσκο σημαίνει και καινοτομία. Αν δε ρισκάρεις, μένεις πίσω όσο αναφορά την καινοτομία. Η καινοτομία όμως είναι αυτή που καθορίζει τη διαφορά μεταξύ προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας και προϊόντα απλής εμπορευματικής παραγωγής. Μην έχετε καμία αμφιβολία ότι ο κυριότερος λόγος για την πτώση της ανταγωνιστικότητας των τελευταίων ετών στην Ελλάδα έχει να κάνει και με την παντελή απουσία ρίσκου στην κοινωνία μας, κάτι που αντανακλάται και στις οικονομικές μας επιδόσεις.

Το βασικό πρόβλημα στη χώρα μας είναι αυτή ακριβώς η ανισορροπία. Το ότι δηλαδή έχουν ανατραπεί οι νόμοι της φύσης που διέπουν την ανταμοιβή σε σχέση με το ρίσκο. Είναι αφύσικο και αντιπαραγωγικό κάποιος που είναι στον δημόσιο τομέα να παίρνει περισσότερα από κάποιον στον ιδιωτικό τομέα. Ανατρέπει τους φυσικούς νόμους και κάνει κακό στην κοινωνία και στο σύνολο.

Αυτή η νοοτροπία όμως έχει επεκταθεί σε όλη την Ελληνική κοινωνία, με αποτέλεσμα και η ίδια η αγορά να μην αναλαμβάνει ρίσκο. Καμία μεγάλη Ελληνική επιχείρηση δεν έχει επενδύσει λεφτά με σκοπό να παράγει κάτι το καινοτόμο. Όλες οι μεγάλες επενδύσεις στην Ελλάδα έχουν να κάνουν με κρατικά συμβόλαια. Πρώτα αναλαμβάνει κανείς τη δουλειά και μετά επενδύει χρήματα. Δεν αναλαμβάνει κανείς το ρίσκο του να φτιάξει κάτι από το μηδέν. Στην Ελλάδα επένδυση σημαίνει κάτι το σίγουρο και η εξίσωση δεν έχει άγνωστες μεταβλητές.

Επίσης, λόγω της διαφθοράς και των προνομιακών σχέσεων που διατηρούν αρκετοί με την πολιτική ηγεσία του τόπου, αποθαρρύνονται οι υπόλοιποι ακόμα περισσότερο διότι το παιχνίδι είναι σικέ. Πολύ απλά, η ανάληψη ρίσκου αντενδείκνυται.

Αντίθετα, στην Αμερική, το venture capital είναι ο κανόνας. Δισεκατομμύρια δολάρια επενδύονται κάθε χρόνο σε καινούργιες ιδέες και σε αμφιλεγόμενες επιχειρηματικές κινήσεις. Οι περισσότερες από αυτές τις ιδέες αποτυγχάνουν και οι επενδυτές χάνουν τα λεφτά τους. Αυτό όμως είναι αποδεκτό, διότι για κάθε επένδυση που πάει καλά, οι επενδυτές βγάζουν υπεραρκετά για να καλύψουν τη χασούρα από τις υπόλοιπες αποτυχημένες προσπάθειες. Επίσης, η έρευνα και ανάπτυξη (ακόμα και των αποτυχημένων προσπαθειών) παραμένει σαν αποθεματικό στον ερευνητικό ισολογισμό των ΗΠΑ.

Η Ελληνική κοινωνία παρόλο που θέλει να ονομάζεται προοδευτική, είναι άκρως συντηρητική. Η μη ανάληψη ρίσκου δεν είναι μόνο φαινόμενο του επιχειρηματικού στίβου. Η υποκρισία της πολιτικής ηγεσίας τόσα χρόνια να μην θέλει να αναγνωρίσει τα ξένα πανεπιστημιακά πτυχία για παράδειγμα, είναι ακόμη ένα στοιχείο που φανερώνει την εσωστρέφεια και τον συντηρητισμό της κοινωνίας μας.

Το ότι οι Έλληνες συνεχώς ψηφίζουν τα δυο μεγάλα κόμματα και αρνούνται να πειραματιστούν με καινούργια πρόσωπα, αλλά επιμένουν σε μια χούφτα από πολιτικούς (η τους απογόνους αυτών) είναι άλλο ένα σημάδι μη ανάληψης ρίσκου. Το ερώτημα όμως είναι, γιατί η Ελληνική κοινωνία είναι τόσο συντηρητική και δεν αναλαμβάνει ρίσκο; Η Ελληνική κοινωνία δεν θέλει να παίρνει ρίσκο διότι έχει μάθει ότι το ρίσκο δεν ανταμείβεται στην Ελλάδα. Η πολυνομία, το απαρχαιωμένο θεσμικό πλαίσιο (νόμος περί ανωνύμων εταιρειών του 1920 για παράδειγμα) και πάνω από όλα το διεφθαρμένο και αναποτελεσματικό δικαστικό σύστημα, δεν εγγυούνται ότι αυτός που αναλαμβάνει ρίσκο και κερδίζει, θα απολαύσει τον καρπό της προσπάθειας του.

Το συμπέρασμα είναι ότι όσο οι μισθοί στο Δημόσιο είναι υψηλότεροι από τους μισθούς του ιδιωτικού τομέα, ο συντηρητισμός και η αποφυγή ρίσκου θα εξακολουθεί να είναι το κύριο χαρακτηριστικό της Ελληνικής κοινωνίας. Όσο δεν αναλαμβάνουμε ρίσκο και αποφεύγουμε να πειραματιστούμε και να επενδύσουμε στην καινοτομία, τόσο θα υστερούμε κοινωνικά, και πάνω από όλα οικονομικά.
γράφει ο Γιώργος Καισάριος
από το Market-talk

5 μας είπαν την γνώμη τους, εσύ;:

ComputerGuy είπε...

Να προσθέσω σε αυτό το εξαιρετικό σχόλιο και το άλλο οικονομικό παράδοξο:
Όπως όλοι ξέρουμε, την τιμή ένος προϊόντος την καθορίζει η προσφορά και η ζήτηση. Όπως οι ντομάτες την άνοιξη είναι ακριβές (υπάρχουν πολλοί αγοραστές αλλά λίγοι πωλητές) έτσι και οι "δύσκολες" δουλειές πληρώνονται με ακριβά μεροκάματα καθώς υπάρχουν λίγοι που τις κάνουν (προσφέρουν) και πολλοί που ζητούν να αγοράσουν την υπηρεσία.
Στο Δημόσιο όμως ισχύει ακριβώς το αντίστροφο: Ενώ οι θέσεις (ζήτηση) είναι πολύ περιορισμένες σε σύγκριση με αυτούς που θέλουν να τις καταλάβουν (προσφορά), το ύψος των αμοιβών ισοροπεί μάλλον υψηλά.
Αυτό απομακρύνει τους εργαζόμενους (οι οποίοι, όπως τα πάντα στην Φυση γύρω μας, λειτουργούν με γνώμονα την μεγιστοποίηση της προσωπικής ωφέλειας) από την ανάληψη ρίσκου και από την επιλογή των "δύσκολων" δουλειών, δημιουργώντας στρεβλώσεις.
Π.χ. Γιατί να γίνεις υδραυλικός και να καθαρίζεις αποχετεύσεις ή ψυκτικός και να σε τρώει η ζέστη την στιγμή που με λίγο λιγότερα (ή ακόμα και περισσότερα) χρήματα θα κάνεις μια (συγκριτικά) ξεκούραστη δουλειά γραφείου? Έτσι όμως, οι υδραυλικοί πληρώνονται χρυσάφι (αφού είναι λίγοι και δυσεύρετοι). Και καλά κάνουν εδώ πού τα λέμε....

Ένας είπε...

Το άρθρο περιέχει λογικά σφάλματα:

Συνδέει το ένστικο επιβίωσης στη φύση, με το “ένστικτο” της υλικής μεγένθυσης του ανθρώπου. Ουδεμία σχέση έχει το ένα με το άλλο. Κι απεναντίας, αν δεχτούμε ότι πρέπει να συμπεριφερόμαστε όπως τα ζώα, δηλαδή να καταβάλουμε την προσπάθεια και να αναλαμβάνουμε το αντίστοιχο ρίσκο μόνο για τις αναγκαίες καθημερινές ανθρώπινες λειτουργίες, τότε οδηγούμαστε στο εντελώς αντίθετο συμπέρασμα από αυτό στο οποίο θέλει να καταλήξει το άρθρο.

Το άρθρο προϋποθέτει το ζητούμενο, όταν στην αρχη λέει ότι: “Η ζωή μας μέσα στις ανθρώπινες κοινωνίες, ακόμη και στις πιο απλές πράξεις της καθημερινότητας μας, βασίζεται πάνω στο ότι αυτός που αναλαμβάνει ρίσκο ανταμείβεται.” και παρακάτω, ταυτίζοντας λανθασμένα τη λειτουργία της ανθρώπινης κοινωνίας με τη λειτουργία της φύσης: “Παρομοίως λοιπόν, όταν μια κοινωνία δεν αναλαμβάνει ρίσκο αποτυγχάνει. Υπολείπεται των υπολοίπων σε θέματα πνευματικά, πολιτιστικά, πολιτικά, τεχνολογικά και πάνω από όλα οικονομικά.”. Είναι φυσικό κι επόμενο ότι όταν λαμβάνεις τέτοιες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του επιχειρήματος σου, θα καταλήξεις στη μονοσήμαντη λύση που έχεις ήδη προϋποθέσει: “Όσο δεν αναλαμβάνουμε ρίσκο και αποφεύγουμε να πειραματιστούμε και να επενδύσουμε στην καινοτομία, τόσο θα υστερούμε κοινωνικά, και πάνω από όλα οικονομικά.”.

Επίσης το άρθρο προϋποθέτει ότι η ανταμοιβή των δημόσιων υπαλλήλων σε σχέση με την ανταμοιβή στον ιδιωτικό τομέα είναι υψηλότερη. Στον ιδιωτικό τομέα υπάρχουν δύο γενικές κατηγορίες εργαζομένων: ιδιωτικοί υπαλλήλοι και ιδιώτες ελεύθεροι επαγγελματιες. Στην πρώτη κατηγορία η ανταμοιβή είναι χαμηλότερη ή και στη δεύτερη; Γενικά, όταν χρησιμοποιούμε ως προϋπόθεση κάτι που έχει πει ο (οποιοσδήποτε) Μηστοτάκης, δεν σημαίνει ότι είναι και σωστή προϋπόθεση επειδή το είπε ο Μηστοτάκης.

Και για όσους δεν καταλαβαίνουν, ας το πάρουμε αντιστρόφως. Το συμπέρασμα του άρθρου είναι ότι αν αύριο το πρωί εξισωθούν οι μισθοί και οι συνθήκες λειτουργίας στον ιδιωτικό - δημόσιο τομέα (προς τα όσο γίνεται πιο κάτω βέβαια, σύμφωνα με τη φιλοσοφία του άρθρου), τότε θα γίνει το θαύμα και όλοι οι έλληνες θα ψάχνουμε για την καινοτομία που θα μας κάνει πλούσιους, αφού μέσω των μισθών δεν θα μπορούμε να προσδοκάμε την υλική μας μεγένθυση. Μέσω της διεργασίας αυτής, η κοινωνία μας θα προοδεύσει πνευματικά, πολιτιστικά, πολιτικά, τεχνολογικά και πάνω από όλα οικονομικά. Γιατί όμως; Αν δεν είχαν τεθεί οι αρχικές προϋποθέσεις (αστήριχτες ή και λανθασμένες), πουθενά σε όλο το άρθρο δεν αποδεικνύεται ότι όντως έτσι θα είναι.

Σεβάχ Θαλασσινός είπε...

Υπάρχει και μία "κακιά" χώρα η οποία προοδεύει χωρίς ρισκό http://dimitriskazakis.blogspot.com/2011/06/blog-post_19.html#more

Σα δε ντρέπεται...

ComputerGuy είπε...

<<>>>

Επιτρέψτε μου να πιστεύω βαθύτατα ότι, ναι, η ανθρώπινη κοινωνία υπακούει ακόμα (σε μεγάλο βαθμό) στους νόμους της Φύσης. Και υπάρχουν πολλά παραδείγματα που καταδεικνύουν ότι όποτε κοντραριστήκαμε με την Φύση, χάσαμε κατά κράτος....

<<<>>
Πολύ θα θέλαμε να ζούμε σε αυτές τις χώρες (θα θέλαμε? για να το σκεφτούμε λίγο πάλι...). Το ότι όμως το Χ ή το Ψ δουλεύει στην Ζ χώρα, δεν σημαίνει θα δουλέψει και εδώ... Π.χ. είναι το ίδιο αποδοτικοί οι δημόσιοι υπάλληλοι των 2 χωρών? Μήπως η διαφορά δεν είναι στο μέγεθος αλλά στην ποιότητα?

apneagr είπε...

ComputerGuy η διαφορά είναι στην νοοτροπία...

Related Posts with Thumbnails