Μακάριος ύπνος

Καραμανλής - Ερντογκάν: Η διπλωματία της κουμπαριάς

Το ερώτημα είναι ευθύ και αδυσώπητο: πρέπει να μας ανησυχεί η τουρκική προκλητικότητα ή όχι; Εκ πρώτης όψεως, όταν βλέπεις τον γείτονα να διεκδικεί ένα κομμάτι από το χωράφι σου, είναι φυσικό να ανησυχείς, όσους τίτλους ιδιοκτησίας κι αν έχεις. Ειδικά, μάλιστα, αν υπάρχουν κάποιοι τρίτοι που, αντί να σου πάρουν το μέρος, αναρωτιούνται μήπως και ο γείτονάς σου έχει δίκιο τελικά. Από την άλλη, υπάρχουν και κάποιοι ψύχραιμοι (τουλάχιστον, έτσι δείχνουν), οι οποίοι επιμένουν πως η έξαρση αυτής της προκλητικότητας αποσκοπεί σε εσωτερική κατανάλωση και θα ξεφουσκώσει μετά το δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου.

Δεν είμαστε μάντεις ώστε να γνωρίζουμε με ασφάλεια τι θα... συμβεί μετά το δημοψήφισμα, όταν μάλιστα δεν γνωρίζουμε τι θα βγει από την κάλπη. Καθ' όσον, άλλες εξελίξεις θα υπάρξουν αν νικήσει ο Ερτογάν κι άλλες αν χάσει. Αλλά και στις δυο περιπτώσεις, το τι θα ακολουθήσει θα εξαρτηθεί από την ευρύτητα του αποτελέσματος. Αλλιώς θα αντιδράσει ο "σουλτάνος" αν το αποτέλεσμα κριθεί για λίγες χιλιάδες ψήφων κι αλλιώς αν είναι συντριπτική η διαφορά.

Ό,τι κι αν συμβεί, όμως, το βασικό δεδομένο δεν αλλάζει. Και το δεδομένο είναι ότι η χώρα μας προεύεται δίχως σαφή στρατηγικό σχεδιασμό, την ώρα που η Τουρκία δεν χάνει ευκαιρία να προβάλλει τους στόχους της καθημερινά, οργανωμένα, μεθοδικά και με σαφήνεια. Μπορεί οι ρουκέτες για την συνθήκη τής Λωζάννης να μοιάζουν περισσότερο με πασχαλιάτικα βαρελότα αλλά πίσω τους κρύβουν την πεντακάθαρη προσπάθεια των Τούρκων να βρεθούν σε πλεονεκτική θέση στην αφετηρία όταν αρχίσει η κούρσα τής ανακατανομής ισχύος στην ανατολική Μεσόγειο, ειδικά σε περίπτωση που τα γεγονότα στην Συρία και στο Ιράκ (τελευταία δε και στην Ιορδανία) ευνοήσουν καταλυτικά αυτή την ανακατανομή.

Στο σημείο αυτό, πρέπει να υπογραμμίσουμε τον απολύτως υπαρκτό κίνδυνο που αντιμετωπίζει η Τουρκία και ο οποίος λέγεται εδαφικός ακρωτηριασμός. Όποιος δεν αντιλαμβάνεται ότι υπάρχουν σαφείς κυοφορούμενες διαδικασίες σύστασης κουρδικού κράτους είναι τυφλός και όποιος δεν καταλαβαίνει ότι ένα τέτοιο κράτος δεν μπορεί να στηθεί μόνο σε εδάφη τής Συρίας και του Ιράκ είναι τουλάχιστον αφελής. Αυτός ο κίνδυνος είναι η αφορμή που η Άγκυρα βιάζεται να ισχυροποιήσει και την θέση και τον ρόλο της στην περιοχή.

Από πλευράς Τουρκίας, οι πιέσεις στην Ελλάδα είναι λογικές, μιας και οποιαδήποτε αύξηση του ελέγχου της στο Αιγαίο σημαίνει αυτομάτως αναβάθμιση του ρόλου της ως περιφερειακή δύναμη. Άλλωστε, οι Τούρκοι δεν θα μπορούσαν ποτέ να αφήσουν ανεκμετάλλευτο το υπόβαθρο που χτίζουν στην περιοχή για περισσότερο από μια εικοσαετία. Μη ξεχνάμε ότι με αφορμή την "κρίση των Ιμίων" του 1996, η Τουρκία κατάφερε αφ' ενός μεν να "γκριζάρει" όχι μόνο βράχους και βραχονησίδες αλλά και ολόκληρες θαλάσσιες περιοχές με κατοικημένα νησιά αφ' ετέρου δε να παρασύρει τις ελληνικές κυβερνήσεις σε συζητήσεις περί των "ζωτικών συμφερόντων" της στην περιοχή, ήτοι σε συζητήσεις επί ενός ανύπαρκτου μέχρι τότε θέματος.

Κι ενώ οι Τούρκοι κάνουν ό,τι μπορούν για να προωθήσουν τις διεκδικήσεις τους (και καλά κάνουν από πλευράς τους, εδώ που τα λέμε), η Ελλάδα πορεύεται ανερμάτιστη, σαν φτερό στον άνεμο. Βεβαίως, η πρώτη ευθύνη ανήκει εξ ολοκλήρου στην τότε κυβέρνηση Σημίτη, η οποία, εν μέσω των σημιτικών ευχαριστιών προς τις ΗΠΑ και των παγκαλικών ανοησιών περί σημαιών που τις πήρε ο άνεμος, "κατάφερε" (διότι περί κατορθώματος πρόκειται) να δεχτεί το γκριζάρισμα της περιοχής, αναγνωρίζοντας έτσι, εμμέσως πλην σαφώς, τις τουρκικές διεκδικήσεις ως δικαιολογημένες.

Επί πλέον, από τότε όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις διατήρησαν ζωντανό τον "διάλογο" για τις τουρκικές διεκδικήσεις, δικαιώνοντας ουσιαστικά την επιμονή των γειτόνων μας. Παράλληλα και δίχως κανένα απολύτως αντάλλαγμα, υποστήριξαν ένθερμα την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. με την -απαράδεκτη πολιτικά- ψευδαίσθηση ότι η προσαρμογή των γειτόνων στα ευρωπαϊκά δεδομένα θα τους αναγκάσει να εγκαταλείψουν τις διεκδικήσεις τους.

Όμως, η έλλειψη στρατηγικής από πλευράς Ελλάδος γίνεται διάφανη και από άλλα στοιχεία. Για παράδειγμα, η ελληνική πλευρά δεν δημιούργησε το παραμικρό πρόβλημα στην ανάπτυξη των ευρωτουρκικών σχέσεων, παρ' ότι η τουρκική πλευρά δεν άλλαξε καθόλου την στάση της στο κυπριακό, κάτι που είχε τεθεί εκ προοιμίου ως sine qua non για την ανάπτυξη αυτών των σχέσεων. Επίσης, χωρίς να υπάρχει κάποιος σοβαρός λόγος (αν εξαιρέσουμε την γκρίνια των ΗΠΑ), όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις τής τελευταίας εικοσαετίας εγκατέλειψαν τον περίφημο "ενιαίο αμυντικό χώρο Ελλάδας-Κύπρου", κάτι που είχε αποκτήσει την ισχύ δόγματος κατά το παρελθόν.

Στο μεταξύ, η εθνική μας πολιτική εξικνείται μέχρι των ορίων τού "μακάριου ύπνου", κατά την διάρκεια του οποίου ονειρευόμαστε πως είμαστε ασφαλείς επειδή βρισκόμαστε κάτω από την ομπρέλλα τής Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ. Άλλο αν αυτή η ηλίθια παραίσθηση ασφαλείας δεν είναι τόσο έντονη ώστε να πάρουμε κάποια στιγμή την απόφαση να χαράξουμε μονομερώς (όπως έχουμε δικαίωμα) τα σύνορα της ΑΟΖ μας τόσο στο Αιγαίο όσο και στα βορειοδυτικά μας σύνορα. Για το Καστελλόρριζο, βέβαια, ούτε συζήτηση...

Παπανδρέου - Τζεμ: Η διπλωματία του ζεϊμπέκικου

Κατόπιν όλων αυτών, δεν πρέπει να παραξενευόμαστε όποτε ακούμε την Τουρκία να εκτοξεύει απειλές και να μιλάει για κατάληψη τουρκικών νησιών εκ μέρους της Ελλάδας. Θα έπρεπε, όμως, να παραξενευόμαστε από το γεγονός ότι οι ινστρούχτορες της εθνικής μας πολιτικής δεν καταλαβαίνουν ότι αυτή η επιμονή των τουρκικών αρχών δημιουργεί και βαθαίνει στον απλό τούρκο πολίτη την πεποίθηση ότι υπάρχουν πράγματι στο Αιγαίο κάποια τουρκικά νησιά, τα οποία έχει καταλάβει η Ελλάδα παρανόμως.

Κι αν έπρεπε να ανησυχούμε για κάτι, αυτό είναι το ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν φαίνεται να συνειδητοποιούν πόσο επικίνδυνο είναι το να πιστεύει ο απλός Τούρκος πολίτης ότι έχουμε βάλει πόδι σε δικά του εδάφη. Πόσο δύσκολο είναι να προβλέψουν ότι, αργά η γρήγορα, αυτή η πεποίθηση θα μετατραπεί σε απαίτηση προς την κυβέρνησή του να πάρει πίσω αυτά τα εδάφη; Και πότε θα βρεθεί κάποιος που να καταλαβαίνει πως, όταν κοιμάσαι μακαρίως, σε πιάνουν στον ύπνο;
γράφει ο Θοδωρής Αθανασιάδης