Έχει μετατραπεί το ευρώ σε "μηχανή χρεοκοπίας";

Μία στρατηγική κίνηση που έκανε ο Μέγας Αλέξανδρος προκειμένου να διασφαλίσει την οικονομική και όχι μόνο την εδαφική κατάκτηση του κόσμου ήταν να δημιουργήσει την πρώτη διεθνή νομισματική ενοποίηση καθιερώνοντας σε μεγάλο βαθμό τη χρήση ενός νομίσματος σε όλες τις χώρες που είχε κατακτήσει, με το νομισματικό έλεγχο να αναλαμβάνεται από τη μητρόπολη. Στην πορεία της ιστορίας και μέχρι σήμερα κάθε αυτοκρατορία επέβαλλε στους κατακτημένους λαούς το δικό της νόμισμα και ασκούσε η ίδια τον έλεγχο της νομισματικής πολιτικής.

Με τις ΗΠΑ να αποτελούν την... τελευταία παγκόσμια οικονομική αυτοκρατορία το διεθνές νόμισμα στη μοντέρνα οικονομική ιστορία ήταν και συνεχίζει να είναι το δολάριο και αυτό τους έδωσε και συνεχίζει να τους δίνει ένα μοναδικό πλεονέκτημα έναντι της Ευρώπης και των υπόλοιπων ανταγωνιστών τους το οποίο φροντίζουν να χρησιμοποιούν με μοναδικό σκοπό την εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους. Η μετατροπή της Κίνας σε οικονομική υπερδύναμη συνοδεύτηκε από το νομισματικό της πόλεμο με τις ΗΠΑ ο οποίος συνεχίζει να μαίνεται όπως αποδείχτηκε και από την πρόσφατη συνάντηση των G20 κρατών όπου το θέμα αυτό κυριάρχησε.

Μία νομισματική ενοποίηση όπως η ευρωπαϊκή μπορεί να φαίνεται απόλυτα θετική όσο η διεθνής οικονομία διανύει μία περίοδο άνθησης καθώς δημιουργεί ένα περιβάλλον ασφάλειας και σταθερότητας για τα συμμετέχοντα σε αυτήν κράτη και μία ασπίδα προστασίας απέναντι στη νομισματική πολιτική των ΗΠΑ ή στις κερδοσκοπικές νομισματικές επιθέσεις (όπως αυτές που διέλυσαν την Ευρώπη στις αρχές του ΄90 και τις ασιατικές τίγρεις το 1997). Στη διάρκεια κρίσεων και περιόδων ύφεσης, ωστόσο, αναδεικνύονται αμέσως τα προβλήματα που πηγάζουν από αυτήν καθώς η οξεία επιδείνωση του διεθνούς οικονομικού περιβάλλοντος προκαλεί την ταχύτατη μεγέθυνσή τους.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση βιώνει την πρώτη της μεγάλη οικονομική ύφεση η οποία γρήγορα ανέδειξε τις αδυναμίες της νομισματική ενοποίησης και απέδειξε πως ο πραγματικός νομισματικός ηγέτης της ΕΕ δεν είναι άλλος από τη Γερμανία και ότι αυτό που συνέβη στην πραγματικότητα πριν από ένδεκα, περίπου, χρόνια ήταν οι υπόλοιπες χώρες της ΕΕ να υιοθετήσουν το μάρκο κάνοντας τη Γερμανία μία μίνι οικονομική αυτοκρατορία.

Οι χώρες παρέδωσαν τη "νομισματική τους κυριαρχία" λαμβάνοντας διάφορα πρόσκαιρα ανταλλάγματα μεταξύ των οποίων και την πρόσβαση σε φθηνά δανειακά κεφάλαια. Αν η ΕΕ είχε δημιουργηθεί το 1980 τότε τα κράτη θα είχαν μπροστά τους μία 20αετία διεθνούς ανάπτυξης προκειμένου να προλάβουν να εκμεταλλευτούν τις οικονομικές ευκαιρίες και να προσπαθήσουν να δημιουργήσουν μία ισχυρή οικονομική κοινότητα αλλά αυτό δε συνέβη και η ΕΕ έζησε τα παιδικά της χρόνια μέσα στη χειρότερη δεκαετία από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μέσα σε αυτήν τη δεκαετία οι οικονομικοί και νομισματικοί πόλεμοι έχουν γίνει βάναυσοι με τις ΗΠΑ να συντηρούν μία πολιτική σταθερής υποτίμησης του δολαρίου έναντι των υπόλοιπων νομισμάτων και με τη Γερμανία να βγαίνει η μεγάλη κερδισμένη της ΕΕ καθώς το ευρώ της επιτρέπει να πουλά τα εμπορεύματα της πολύ φθηνότερα απ’ ότι αν είχε παραμείνει στο μάρκο.

Οι υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, ωστόσο, έχουν βρεθεί σε εξαιρετικά δύσκολη θέση αφού αν είχαν κρατήσει τα εθνικά τους νομίσματα αυτά θα είχαν υποτιμηθεί από 10% μέχρι 30% από την αρχή της κρίσης συμβάλλοντας καταλυτικά στην οικονομική τους επιβίωση. Η επιλογή αυτή δε θα υπήρχε, βέβαια, μόνο κατά τη διάρκεια της κρίσης αλλά και νωρίτερα και αυτό θα μπορούσε να αποβεί ιδιαίτερα θετικό στην περίπτωση της Ελλάδας η οποία από την είσοδο της στην ΕΕ "έτρεξε" με πληθωρισμό πολύ μεγαλύτερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και έχασε σε μονάδες ανταγωνιστικότητας φτάνοντας στο 2010 να χρειάζεται μία υποτίμηση τουλάχιστον της τάξης του 10%.

Αυτό όμως δε μπορεί να συμβεί και η οικονομική κρίση ανέδειξε μία νομισματική κρίση η οποία με τη σειρά της ευνόησε τη δημιουργία της ‘ελληνικής κρίσης’ η οποία οδήγησε την Ελλάδα στη χρηματοπιστωτική πτώχευση και την Ευρώπη στην "ευρωπαϊκή κρίση". Το ευρώ υπέστη ένα θεαματικό κραχ το οποίο αντιμετωπίστηκε μόνο αφού η χώρα οδηγήθηκε στο ΔΝΤ αλλά η ζημία στην αξιοπιστία του ως ένα ισχυρό νόμισμα είχε, ήδη, γίνει και δεν άργησε να έρθει η δεύτερη ευρωπαϊκή κρίση με επίκεντρο αυτή τη φορά την Ιρλανδία και αποδέκτη της και πάλι το ευρώ.

Μπορεί να μην είναι προφανές αλλά η "ιρλανδική κρίση" είναι πολύ πιο σημαντική από την "ελληνική". Σε αντίθεση με την Ελλάδα η Ιρλανδία υποτίθεται ότι είχε μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες στην Ευρώπη με διαφάνεια και ξεκάθαρα στατιστικά στοιχεία, αναπτυξιακή πολιτική και διεθνή αναγνώριση της οικονομικής της προόδου. Πέρα από αυτό, όταν επλήγη από τη διεθνή κρίση έλαβε αμέσως σημαντικά δημοσιονομικά μέτρα και υιοθέτησε μία πολιτική λιτότητας η οποία υποτίθεται ότι θα έπρεπε να έχει αποδώσει μέχρι σήμερα. Αυτό, όμως, δεν έγινε και οι Ιρλανδοί πολιτικοί έχουν αρχίσει να αναρωτιούνται αν το πρόβλημα δεν είναι τελικά η Ιρλανδία αλλά το ίδιο το ευρώ.

Γιατί αν η "ρίζα του κακού" βρίσκεται, έστω και σε ένα βαθμό και στο ευρωπαϊκό νόμισμα τότε η κρίση δε θα σταματήσει εδώ αλλά θα επεκταθεί και στην Πορτογαλία, την Ισπανία, την Ιταλία και δε θα σταματήσει πριν αγγίξει ακόμη και τη Γαλλία. Η ιδέα μίας Κοινότητας κρατών που παρά το γεγονός ότι έχουν εντελώς διαφορετικές οικονομίες μοιράζονται κοινό νόμισμα και κοινή νομισματική πολιτική με την ελπίδα ότι αυτό θα συμβάλλει τελικά στην άμβλυνση των οικονομικών διαφορών τους και στην οικονομική τους σύγκλιση μοιάζει με πείραμα που δοκιμάστηκε και δεν πέτυχε.

Αν το ευρώ δεν εξυπηρετούσε τα συμφέροντα της Γερμανίας τότε σήμερα θα είχε εγκαταλειφθεί αλλά σε αυτή τη φάση μία κατάρρευση του ευρώ είναι πιθανότερο να βλάψει περισσότερο τη Γερμανία παρά τις περιφερειακές οικονομίες και αυτό αποτελεί έναν από τους βασικότερους λόγους της τεράστιας προσπάθειας διάσωσης του.

Πάνος Παναγιώτου
χρηματιστηριακός τεχνικός αναλυτής