Ανώνυμοι υπουργοί εναντίον bloggers

Από τα μέσα του καλοκαιριού μέχρι σήμερα και μέσω φιλικά προσκείμενων σε αυτήν μέσων η κυβέρνηση αφήνει να διαρρεύσει η πληροφορία ότι ετοιμάζει δημόσια διαβούλευση και στη συνέχεια νομοθετική ρύθμιση για να βάλει «κανόνες στο χάος της blogόσφαιρας». Ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια είναι ότι για να δηλώσει η κυβέρνηση την πρόθεσή της –μεταξύ των άλλων – να θέσει περιορισμούς στην ανωνυμία στο διαδίκτυο, χρησιμοποίησε ανώνυμες «πηγές» που πέρασαν τα σχετικά μηνύματα σε δημοσιογράφους!

Εν τω μεταξύ, στις κυβερνητικές διαρροές προστίθενται φωνές κι από άλλους πολιτικούς χώρους που πιέζουν προς την ίδια κατεύθυνση της «τάξης» και των «κανόνων». Καθώς με αυτό τον τρόπο είναι ενδεχόμενο να διαμορφώνεται ήδη το κλίμα για κάποιες παρεμβάσεις, είναι ώρα να αρθρωθεί και ο αντίλογος.

Οι πληροφορίες που... διέρρευσαν –και δεν διαψεύσθηκαν – δείχνουν ότι αυτοί που ετοιμάζονται να νομοθετήσουν βρίσκονται σε βαθιά σύγχυση για τη φύση του διαδικτύου. Προκαλούν θυμηδία οι διαρροές σχετικά με το «χώρο από τον οποίο εκπέμπει» ένα blog, λες και πρόκειται για ραδιοπειρατή. Αν όμως διαβάσει κανείς μέσα από τις γραμμές, πέραν των κωμικών σημείων, βλέπει να προβάλλει το ενδεχόμενο του περιορισμού της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών. Τι μπορεί να σημαίνει για παράδειγμα η αναφορά σε ρυθμίσεις σχετικά με «το περιεχόμενο των πληροφοριών που διαχειρίζεται ένα blog»; Αυτό δεν είναι θέμα που σε μια δημοκρατία μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο νομοθετικής ρύθμισης με πρόνοιες προληπτικών μέτρων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι από τις διαρροές, αλλά και από κατοπινές τοποθετήσεις πολιτικών που πιέζουν προς την ίδια κατεύθυνση, απουσιάζουν οι αναφορές στα ζητήματα του διαδικτύου που κατ’ εξοχήν απασχολούν σήμερα τη διεθνή διαδικτυακή κοινότητα: καμιά αναφορά στο ζήτημα της ουδετερότητας του παρόχου υπηρεσίας ως προς το περιεχόμενο (net neutrality), καμιά αναφορά στην ασφάλεια των ανηλίκων στο διαδίκτυο. Όλη η ανησυχία εστιάζεται στα ζητήματα που έχουν να κάνουν με την έκφραση απόψεων και το ενδεχόμενο της συκοφάντησης πολιτικών προσώπων.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ορισμένοι μπορεί να εκμεταλλεύονται την ανωνυμία του διαδικτύου για να συκοφαντούν ή ακόμα και για να ασκούν εκβιασμούς. Η πολιτεία πρέπει να αμυνθεί απέναντι σε αυτά τα φαινόμενα. Δεν είναι όμως δυνατόν να φτάσουμε στο σημείο να ζητείται άδεια από το Πρωτοδικείο ή από το Δήμο για να δημιουργήσει κανείς ένα blog ή ένα λογαριασμό στο facebook ή στο twitter ! Οι περισσότεροι αναγνώστες αυτών των γραμμών μάλλον γελάνε διαβάζοντας την προηγούμενη πρόταση. Αλλά με ποιο άλλο τρόπο θα πιστοποιήσουν το διαχειριστή μέσου κοινωνικής δικτύωσης όσοι απαιτούν κατάργηση της ανωνυμίας στο διαδίκτυο; Μια τέτοια ρύθμιση δεν είναι μόνο ανεφάρμοστη για τεχνικούς λόγους. Είναι και απαράδεκτη, γιατί ο κάθε πολίτης πρέπει να είναι ελεύθερος να εκφράζει τις απόψεις του χωρίς περιορισμούς, ακόμα και ανώνυμα.

Η ανωνυμία δε συνδέεται υποχρεωτικά με την πρόθεση τέλεσης αξιοποίνων πράξεων. Υπάρχουν άνθρωποι που για αντικειμενικούς λόγους δεν μπορούν ή δεν θέλουν να εκφράσουν δημόσια και επώνυμα τις θέσεις τους. Μπορεί για παράδειγμα η έκφραση της θέσης τους να τους δυσκολεύει στην επαγγελματική ή την οικογενειακή τους ζωή. Αυτό δε σημαίνει ότι οι απόψεις τους δεν έχουν ενδιαφέρον ή ότι οι ίδιοι δεν έχουν το δικαίωμα να τις εκφράσουν. Η ανωνυμία μπορεί ακόμα να είναι χρήσιμη για την αποκάλυψη περιπτώσεων διαφθοράς ή κατάχρησης εξουσίας. Είναι ήδη αρκετά γνωστό το wikileaks.Υπάρχουν κι άλλα σχετικά παραδείγματα από το διεθνή χώρο, όπως το ipaidabribe, μια εξαιρετική πρωτοβουλία χαρτογράφησης και αποκάλυψης των κυκλωμάτων διαφθοράς στην Ινδία, η οποία μακάρι να βρει μιμητές και στα καθ’ημάς.

Το ζητούμενο είναι η χρυσή τομή μεταξύ της ελευθερίας της έκφρασης και της ανάγκης να εμποδισθούν συκοφάντες και εκβιαστές στο διαδίκτυο. Μια τέτοια χρυσή τομή θα είναι η διατήρηση του δικαιώματος στην ανωνυμία στο διαδίκτυο, με παράλληλη διευκόλυνση της άρσης του απορρήτου στην περίπτωση τέλεσης σοβαρών αξιόποινων πράξεων. Για παράδειγμα: ο νόμος 2225/1994 προβλέπει άρση του απορρήτου μόνο στα πλαίσια ανάκρισης για κακουργηματικές πράξεις. Η συκοφαντική δυσφήμιση είναι πλημμέλημα και όχι κακούργημα. Ο νόμος μπορεί να τροποποιηθεί ώστε να επιτρέπει την άρση του απορρήτου για τη συκοφαντική δυσφήμιση, υπό αυστηρούς όρους και διαδικασίες. Για να αποφευχθεί η επίκληση του νόμου για «ψύλλου πήδημα», μπορεί η άρση απορρήτου να γίνεται μόνο μετά από έγκριση Δικαστικού Συμβουλίου, το οποίο θα κρίνει τη σοβαρότητα της περιπτώσεως για την οποία διενεργείται η ανάκριση.

Αποτελεί κοινό τόπο η διαπίστωση ότι στο διαδίκτυο συντελείται πραγματική επανάσταση στην ενημέρωση και την επικοινωνία. Στη πατρίδα μας η επανάσταση αυτή ακόμα δεν έχει φτάσει στην ωριμότητά της, για αυτό και βαραίνουν περισσότερο από όσο ίσως θα έπρεπε στο δημόσιο διάλογο τα όποια αρνητικά φαινόμενα – παιδικές ασθένειες της επανάστασης αυτής. Ο δημόσιος διάλογος για το θέμα καλό θα είναι να μπει στην ουσία και τη μακροπρόθεσμη προοπτική.

Το διαδίκτυο είναι άναρχο από τη φύση του. Μέσα από την άναρχη φύση του διαδικτύου, έρχεται και κάποιου είδους ισορροπία: ο πολίτης ο οποίος νιώθει όλο και πιο ανίσχυρος απέναντι στις δομές της σύγχρονης οργανωμένης κοινωνίας και τους μηχανισμούς της εξουσίας, αποκτά –αν θέλει – φωνή και επιρροή μέσα από το διαδίκτυο. Το γεγονός αυτό δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως απειλή : είναι στην πραγματικότητα μια ευκαιρία αναζωογόνησης της δημοκρατίας.

Μανούσος Γ. Βολουδάκης

πρώην βουλευτής Χανίων Ν.Δ.
από το antinews