Τέρμα πια τα ψέματα, πιο κοντά η ελεγχόμενη πτώχευση

Με την επιστολή του κ. Παπακωνσταντίνου στις 15.4, σύμφωνα με την οποία «οι ελληνικές αρχές ζητούν διαβουλεύσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ πάνω σε ένα πολυετές πρόγραμμα οικονομικών πολιτικών», οι μάσκες έπεσαν.

Η πολυδιαφημισμένη «διάσωση» από την Ε.Ε. δεν ήταν τίποτε περισσότερο από μια διαδικασία ελεγχόμενης πτώχευσης, που οδηγεί αναγκαστικά στην αγκαλιά του ΔΝΤ. Η κυβέρνηση όχι μόνο δεν μπορεί να βρει τα χρήματα που χρειάζεται για να καλύψει τις τρέχουσες ανάγκες, αλλά ομολογεί πια ανοιχτά ότι αδυνατεί να εξυπηρετήσει το χρέος συνολικά. Αυτός είναι ο λόγος που αναφέρεται σε «ένα πολυετές πρόγραμμα οικονομικών πολιτικών».

Τι έμεινε απ’ όλα όσα κατά καιρούς ισχυρίστηκε η κυβέρνηση; Απολύτως τίποτε. Θυμόμαστε όλοι με τι στόμφο ο κ. Παπανδρέου, μαζί με την κ. Μέρκελ και τον κ. Σαρκοζί, αναλάμβανε διεθνή πρωτοβουλία εναντίον των βδελυρών κερδοσκόπων. Τι απέγινε; Η ίδια η Ε.Ε. έκανε ό,τι ήταν δυνατόν για να αποθρασύνει κάθε είδους κερδοσκοπική επίθεση εναντίον της Ελλάδας. Οι ηγέτες της Ευρωζώνης με την τακτική τους πέταξαν συνειδητά στα σκυλιά της κερδοσκοπίας την Ελλάδα με την ελπίδα να τα αποσπάσουν από το ευρώ και τους άλλους εταίρους.

Με την Ελλάδα να συγκεντρώνει τα... κύρια πυρά της διεθνούς κερδοσκοπίας και τοκογλυφίας, οι ευρωκρατούντες προσπάθησαν αφενός να αποτρέψουν την πλήρη κατάρρευση του ευρώ και αφετέρου να πετύχουν ότι οι άλλες χώρες της Ευρωζώνης που βρίσκονται στην ίδια κατάσταση με την Ελλάδα δεν θα υποστούν τα ίδια. Βλέπετε μια μαζική επίθεση της κερδοσκοπίας ενάντια σ’ όλες αυτές τις χώρες είναι μάλλον σίγουρο ότι θα οδηγούσε το ευρώ στα τάρταρα.

Και η κυβέρνηση τι έκανε; Η κυβέρνηση το μόνο που έκανε όλο αυτόν τον καιρό ήταν να θριαμβολογεί για τη «στήριξη» που δήθεν παρέχει η Ε.Ε. και να συνεχίζει τη συστηματική κατεδάφιση της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας, σύμφωνα πάντα με τις εντολές από τα επιτελεία της Ευρωζώνης και του ΔΝΤ. Το αποτέλεσμα είναι η χώρα σήμερα να βρίσκεται σε πολύ χειρότερη θέση από ό,τι ήταν πριν αρχίσει η περιπέτεια της «αποκατάστασης της αξιοπιστίας της στις αγορές».

Ο πρωθυπουργός δεν αισθάνθηκε κανέναν ενδοιασμό όταν είπε στη Βουλή (15.4): «Ας μη γελιόμαστε, το ΔΝΤ είναι σήμερα ήδη εδώ». Απ’ ό,τι φαίνεται τελικά αυτή ήταν η επιδίωξη εξαρχής. Να βρεθεί η Ελλάδα σε τέτοια κατάσταση, να οδηγηθεί σε τέτοιο αδιέξοδο, ώστε να φανεί η «λύση» του ΔΝΤ ως μονόδρομος. Κι όχι μόνο αυτό. Η Ελλάδα έχει κατρακυλήσει σε τέτοιο σημείο ώστε η προσφυγή της χώρας στις αγορές για δανεισμό είναι πια ουσιαστικά αδύνατη.

Με κάθε προσπάθεια της χώρας να βγει και να δανειστεί από τις αγορές το μόνο που καταφέρνει είναι να μεταθέτει, να μετακινεί το πρόβλημα του χρέους με πολλαπλάσιο τρόπο. Και μάλιστα όχι μεσο-μακροπρόθεσμα, αλλά στο πολύ άμεσο μέλλον.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η κυβέρνηση, εν μέσω μιας έξαλλης αγοράς που έχει εκτοξεύσει τα επιτόκια στα ουράνια, βγαίνει να δανειστεί ακόμη μια φορά από τις αγορές. Βγάζει σε δημοπρασία έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου τρίμηνης διάρκειας για να εισπράξει 1,5 δισ. ευρώ. Η Γερμανία αυτή τη στιγμή δανείζεται με 0,15% για τα δικά της έντοκα γραμμάτια τρίμηνης διάρκειας, ενώ η Ελλάδα θα είναι τυχερή αν δανειστεί με 4,0%.

Ποια κυβέρνηση βγαίνει να δανειστεί 1,5 δισ. ευρώ που θα πρέπει να επιστρέψει σε τρεις μήνες πληρώνοντας μάλιστα και τόκο πάνω από 60 εκατ. ευρώ; Μόνο μια κυβέρνηση που βρίσκεται σε πλήρη απόγνωση. Μόνο μια κυβέρνηση που γνωρίζει ήδη ότι τον Ιούλιο δεν θα βρίσκεται στο τιμόνι του κράτους ή έστω το δημόσιο χρέος της χώρας δεν θα είναι υπ’ ευθύνη της.

Τσακίζεται στα βράχια

Προς το παρόν η κυβέρνηση έχει εμπλακεί για μια ακόμη φορά στα γρανάζια μιας διαπραγματευτικής διαδικασίας με την Ε.Ε. και το ΔΝΤ για τις «λεπτομέρειες». Όσο διαρκεί αυτή η διαπραγμάτευση η Ελλάδα θα συνεχίζει να τσακίζεται από τους κερδοσκόπους στις αγορές, με την κυβέρνηση απλώς να παρακολουθεί αμέριμνη. Είναι ενδεικτικό ότι στις 19.4 το τριετές ελληνικό ομόλογο χτύπησε ιστορικό ρεκόρ και κατέγραψε spread της τάξης των 652 bps, την ίδια ώρα που το 10ετές ομόλογο έφτασε σε spread της τάξης των 470 bps ως προς τα γερμανικά ομόλογα, δηλαδή διαπραγματευόταν με επιτόκιο 7,8%.

Με τον τρόπο αυτό οι αγορές επιχειρούν τρία πράγματα:

1)Να επισπεύσουν την είσοδο του ΔΝΤ και να εξαναγκάσουν την Ευρωζώνη να εγγυηθεί την κατάσταση στην Ελλάδα διαθέτοντας τα αναγκαία κονδύλια. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζουν ότι μπορούν να συνεχίσουν την κερδοσκοπία με σχετικά υψηλά επιτόκια χωρίς να κινδυνεύουν από μια ξαφνική πτώχευση της χώρας.

Όπως εξηγούσε πρόσφατα ο Φρανκ Χάγκενσταϊν, διευθύνων σύμβουλος της γερμανικής Deka Investment, «το βασικό μας σενάριο στηρίζεται στο ότι δεν θα πτωχεύσει η Ελλάδα... Η κατάσταση θα παραμείνει ασταθής. Με βάση αυτό το σενάριο, θέλουμε, όπως είναι φυσικό, να αγοράζουμε ομόλογα σε φάσεις “εξαιρετικής αδυναμίας” και να τα πουλάμε πίσω σε φάσεις “δυναμικής εγκράτειας”» («Manager Magazin», 19.4). Βασικό λοιπόν στοιχείο για να διατηρηθεί το ενδιαφέρον των επενδυτών στους ελληνικούς τίτλους είναι να παραμείνει η αστάθεια στην Ελλάδα υπό την εγγύηση και την κηδεμονία της Ε.Ε. και του ΔΝΤ.

2) Να διευκολύνουν την επανατοποθέτηση των ελληνικών τίτλων στην αγορά. Σε συνθήκες όπου κυριαρχεί η στρατηγική του βραχυπρόθεσμου κέρδους και η αστάθεια των ομολόγων, πολλοί επενδυτές που προτιμούν πιο σταθερές αποδόσεις σε βάθος χρόνου εξαναγκάζονται να εγκαταλείψουν την αγορά και να ξεφορτωθούν μέρος ή και το σύνολο των ομολόγων τους. Αυτό συμβαίνει αυτή την περίοδο.

Με τον τρόπο αυτόν ενισχύουν τη θέση τους πιο κερδοσκοπικά επενδυτικά κεφάλαια, που ειδικεύονται στην κερδοσκοπία με τους τίτλους. Τα επενδυτικά κεφάλαια αυτά έχουν κάθε συμφέρον να ενισχύσουν τη δεδομένη αστάθεια της Ελλάδας και να κερδίσουν απ’ αυτήν.

3) Να οδηγήσουν τη χώρα σε μια ελεγχόμενη αναδιάρθρωση του χρέους της υπό την κηδεμονία του ΔΝΤ. Τι σημαίνει αναδιάρθρωση του χρέους; Σημαίνει ότι ένα κράτος δηλώνει αδυναμία πληρωμής του ληξιπρόθεσμου χρέους του και προχωρεί σε μια διαδικασία ανταλλαγής των παλιών ομολόγων που δεν μπορεί να πληρώσει με νέα μακρύτερης διάρκειας. Η έκδοση αυτή των νέων ομολόγων συνήθως συνοδεύεται από αυξημένα επιτόκια και αποζημιώσεις πιστωτικού κινδύνου προς τους κατόχους των ομολόγων, ώστε οι τελευταίοι να δεχτούν τα νέα ομόλογα.

Ωστόσο, όπως μας εξηγεί Ροντρίγκο Ολιβάρες - Καμινάλ, καθηγητής της νομικής και σύμβουλος πολλών hedge fund, «υπάρχει συχνά ένα κομμάτι των πιστωτών που θα αρνηθούν την ανταλλαγή και θα επιδιώξουν μια καλύτερη συμφωνία από αυτή που έχει προτείνει το συγκεκριμένο κράτος. Οι αρνητές αυτοί είναι συνήθως ειδικοί στο προβληματικό χρέος – τα επενδυτικά κεφάλαια γύπες. Τα τελευταία 20 χρόνια υπήρξε ένας αριθμός σημαντικών υποθέσεων όπου τα επενδυτικά κεφάλαια γύπες έχουν παρέμβει στην αναδιάρθρωση κρατικών χρεών. Σε πολλές περιπτώσεις αποκόμισαν εξαιρετικές αποδόσεις» («The Hedge Fund Journal», Mάρτιος 2010).

Όλα αυτά δημιουργούν συνθήκες έντασης στις αγορές χρέους και σπρώχνουν διαρκώς τα επιτόκια προς τα πάνω. Κι αυτό γιατί, όπως εξηγεί στις 18.4 ο αναλυτής των «Financial Times», Βόλφγκανγκ Μίνχαου, «οι αγορές κεφαλαίου έχουν κατανοήσει ότι, με διάσωση ή χωρίς διάσωση, η Ελλάδα είναι στην πραγματικότητα χρεοκοπημένη. Η διάσωση αποτρέπει την πτώχευση αυτόν τον χρόνο, αλλά δεν παίζει κανένα ρόλο στην πιθανότητα μιας κατοπινής πτώχευσης».

Την άποψη αυτή σήμερα συμμερίζονται σχεδόν όλοι οι αναλυτές της αγοράς και κυρίως οι σύμβουλοι επενδύσεων. «Βρισκόμαστε σε άγνωστα νερά. Αν η Ελλάδα πρόκειται να πτωχεύσει με ελεγχόμενο τρόπο, με μια συμφωνημένη αναδιάρθρωση του χρέους, τότε οι συνέπειες τουλάχιστον θα μπορούν να περιοριστούν στην Ελλάδα», λέει στους «Financial Times» (19.4) o Γκάρι Τζένκινς της Evolution Securities.

«Οι επενδυτές και οι αναλυτές τρέχουν τώρα τους αριθμούς για να δουν ποια μείωση στην αξία των ομολόγων θα υπάρξει», λέει με τη σειρά του ο Στίβεν Μέιτζορ, επικεφαλής αναλυτής της HSBC. «Δεν πιστεύω πως είναι πιθανό ότι η αναδιάρθρωση θα γίνει φέτος», εξηγεί ο Μέιτζορ. «Όσο περισσότερο συνεχίσει η αβεβαιότητα σχετικά με την Ελλάδα τόσο πιο δύσκολη θα γίνεται η δυνατότητα δανεισμού και οι αγορές θα σπρώχνουν διαρκώς για αναδιάρθρωση. Όμως η Ελλάδα δεν μπορεί να αφεθεί να πτωχεύσει με κανέναν τρόπο λόγω του κινδύνου μετάδοσης και ζημιάς στο κοινό νόμισμα...».

Εδώ ακριβώς βρίσκεται και το πλήρες αδιέξοδο της χώρας. Βρίσκεται ανάμεσα σε δυο συμπληγάδες. Έχει μπει σε μια διαδικασία όπου από τη μια οι αγορές πιέζουν διαρκώς για παύση πληρωμών και αναδιάρθρωση του χρέους υπό το ΔΝΤ, ενώ η Ε.Ε. δεν επιτρέπει επ’ ουδενί να πτωχεύσει η Ελλάδα.

Όπως είπε πρόσφατα και ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, σε συνέντευξή του στο «Der Spiegel» (19.4), «δεν μπορούμε να αφήσουμε τη χρεοκοπία ενός κράτους - μέλους του ευρώ, όπως είναι η Ελλάδα, να μετατραπεί σε μια δεύτερη Lehman Brothers... Διότι η Ελλάδα είναι ένα από τα μέλη της Ευρωπαϊκής Νομισματικής Ένωσης. Τα χρέη της Ελλάδας είναι όλα εκφρασμένα σε ευρώ, αλλά δεν είναι καθαρό ποιος και πόσα κατέχει από αυτά τα χρέη. Γι’ αυτόν τον λόγο, οι συνέπειες μιας εθνικής χρεοκοπίας θα είναι ανυπολόγιστες. Από την άποψη του συστήματος η Ελλάδα είναι το ίδιο σημαντική όσο και μια μεγάλη τράπεζα».

Αυτό είναι και το ζητούμενο των διαπραγματεύσεων που έχουν ξεκινήσει ήδη ανάμεσα στην Ε.Ε. και το ΔΝΤ για την Ελλάδα. Τόσο η Κομισιόν όσο και η ΕΚΤ δεν θέλουν να χάσουν τον έλεγχο της κατάστασης. Γι’ αυτό και η δήλωση του Γιούργκεν Σταρκ της ΕΚΤ στις 16.4 στο Reuters ότι «το ΔΝΤ θα πρέπει να αποδεχτεί τους κανόνες της Ευρωζώνης».
Του Δημήτρη Καζάκη, οικονομολόγου - αναλυτή στο Ποντίκι