Η τρίτη γενιά νέφους χτυπά την Αθήνα

Μετά τους ημιυπαίθριους χώρους και τα αυθαίρετα, εδώ και τέσσερις δεκαετίες στο σύγχρονο ελληνικό οικιστικό τοπίο έχει προστεθεί το νέφος. Μπορεί η ατμοσφαιρική ρύπανση να μην αποτελεί ελληνική πρωτιά, η αδράνεια, όμως, ως προς τη λήψη μέτρων για την καταπολέμησή του φαίνεται ότι είναι ελληνικό φαινόμενο.

Το γνωστό και... ως “τρίτης γενιάς” νέφος καταγράφηκε επίσημα στην ατμόσφαιρα της Αθήνας το 1969, όταν εντοπίστηκε στις μετρήσεις διοξειδίου και θείου που είχε ξεκινήσει τότε το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. Παροιμιώδης έχει παραμείνει και η γνωστή ρήση του Κωστή Στεφανόπουλου (τότε υπουργός Προεδρίας), ο οποίος το 1977 είχε δηλώσει χαρακτηριστικά “φέρτε μου ένα νεκρό από το νέφος”, σε μια προσπάθεια να πείσει τους κατοίκους του Λεκανοπεδίου ότι το νέφος δεν απειλεί την υγεία τους.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ευρωπαϊκού προγράμματος APHEIS, που εξετάζει τις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε 23 ευρωπαϊκές πόλεις, αν το όζον των Αθηνών περιοριζόταν στα 15 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο, οι Αθηναίοι άνω των 30 ετών θα κέρδιζαν, κατά μέσο όρο, έως και είκοσι μήνες ζωής.

Την ίδια στιγμή, όλα δείχνουν ότι τα επικίνδυνα σωματίδια PM10 έχουν εγκατασταθεί μόνιμα στην αθηναϊκή ατμόσφαιρα. Όπως προκύπτει από στοιχεία της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας περιβάλλοντος, κατά το 2008, στην Ελλάδα σημειώθηκαν για ένα ακόμη έτος σημαντικές υπερβάσεις του ορίου ενημέρωσης. Κι αυτό, όπως επισημαίνει η σχετική έκθεση, όταν το ποσοστό των υπερβάσεων του περασμένου έτους στην Ε.Ε ήταν το χαμηλότερο από τότε που ξεκίνησε η μέτρηση, ήτοι από το 1997. Την ίδια στιγμή, το ίδιο χρονικό διάστημα, στη Βόρεια Ευρώπη δεν υπήρξε καμία υπέρβαση του ορίου, με εξαίρεση το καλοκαίρι του 2006.

Στην ημερήσια διάταξη, ωστόσο, βρίσκονται στην Ελλάδα, κάθε χρόνο, οι υπερβάσεις του ορίου επιφυλακής. Συγκεκριμένα, το περασμένο καλοκαίρι, από τους 24 σταθμούς μέτρησης όζοντος, στους 13 σημειώθηκε υπέρβαση του ορίου ενημέρωσης και στους τέσσερις υπέρβαση του ορίου συναγερμού. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι στην Ευρώπη των 26 κρατών – μελών, όπου, κατά μέσο όρο, το όριο συναγερμού δεν ξεπερνά τις 23 ημέρες, η Ελλάδα και η Ιταλία διεκδικούν την μερίδα του λέοντος, με 8 και 14 ημέρες, αντιστοίχως.

Τη δεύτερη θέση κατέχει η Ελλάδα και, ως προς τον αριθμό των ημερών υπέρβασης του ορίου ενημέρωσης: Όταν ο μέσος όρος της κοινότητας είναι 120 μέρες, η χώρα μας υπερέβη, κατά το 2008, το όριο ενημέρωσης των 180μg / m3, για 53 μέρες, αμέσως μετά την Ιταλία που “έγραψε” 83 μέρες και αμέσως πριν τη Γαλλία (28 μέρες).

Τη δική του εξήγηση δίνει ο ερευνητής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κ. Ιωάννης Ντούρος: “Το όζον είναι δευτερογενής ρύπος, ο οποίος ευνοείται ιδιαίτερα από την έντονη ηλιακή ακτινοβολία και το εύκρατο κλίμα. Η γεωγραφία και η τοπογραφία μίας περιοχής παίζουν σημαντικό ρόλο στην εξάπλωση του όζοντος, ενώ το φαινόμενο καταγράφεται συνήθως σε πόλεις μεσαίου γεωγραφικού πλάτους”.

Όπως επισημαίνει, η αύξηση του αστικού και περιαστικού πρασίνου δεν αποτελεί μονόδρομο για την καταπολέμηση του όζοντος, καθώς το διοξείδιο του αζώτου λειτουργεί καταστρεπτικά ακόμη και για το πράσινο. “Η μείωση των μετακινήσεων με αυτοκίνητο αποτελεί την πλέον ενδεδειγμένη λύση” συμπεραίνει.

Που πάει το όζον

Σύμφωνα με τους ειδικούς, το νέφος... δείχνει ιδιαίτερη προτίμηση στις περιφέρειες των πρωτευουσών, χωρίς βέβαια να εξαιρεί το κέντρο. Συγκεκριμένα, όπως προκύπτει από έκθεση του ΥΠΕΧΩΔΕ, κατά το 2008, σημειώθηκαν υπερβάσεις της μέσης τιμής του διοξειδίου του αζώτου στην Πατησίων, την Αθηνάς, την Αριστοτέλους, τον Πειραιά και στη Γεωπονική. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με το αρμόδιο υπουργείο, την περασμένη εβδομάδα (8-12 Ιουνίου) το όζον “χτύπησε” κόκκινο σε Νέα Σμύρνη, Μαρούσι, Περιστέρι, Λυκόβρυση και Θρακομακεδόνες και “φλέρταρε” με την υπέρβαση του ορίου ενημέρωσης σε Αγία Παρασκευή, Λιόσια και Ελευσίνα.

Παρά το γεγονός ότι οι παραπάνω περιοχές είναι σημαντικά επιβαρυμένες περιβαλλοντικά, ορισμένες εξ’ αυτών (Νέα Σμύρνη, Μαρούσι, Αγία Παρασκευή, Λυκόβρυση, Θρακομακεδόνες) ανήκουν στα οικιστικά “φιλέτα”, με τις αξίες γης να βρίσκονται στο κόκκινο. “Δεν είναι λίγοι οι υποψήφιοι ιδιοκτήτες κατοικιών στις περιοχές αυτές που επικαλούνται το ζήτημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, προκειμένου να πετύχουν καλύτερες τιμές. Από την άλλη πλευρά, είναι γνωστό ότι το νέφος βρίσκει διέξοδο στις παρυφές της πόλης και άρα, όσοι αγοράζουν σπίτι στις περιοχές αυτές επιλέγουν να “συγκατοικήσουν” με τα αιωρούμενα σωματίδια” σχολιάζουν με νόημα στελέχη της κτηματαγοράς.
Του Δημήτρη Δελεβέγκου στο capital