Με ξένα κόλλυβα

Η βασική αρχή του καπιταλισμού είναι πως οι επιχειρήσεις επιβραβεύονται ή τιμωρούνται από την αγορά. Υποτίθεται ότι ούτε οι τράπεζες ούτε οι μεγάλες βιομηχανίες εξαιρούνται από τον κανόνα. Υποτίθεται, γιατί τα γεγονότα απέδειξαν το αντίθετο. Οι δυτικές κυβερνήσεις έκριναν ότι δεν πρέπει να αφήσουν τις τράπεζες να χρεοκοπήσουν. Τις χρηματοδότησαν αφειδώς με το επιχείρημα ότι η χρεοκοπία τους θα είχε καταστροφικές συνέπειες για τις οικονομίες. Παρεμφερή επιχειρήματα επιστρατεύθηκαν για τη χρηματοδότηση και μεγάλων βιομηχανιών.

Παρακάμπτουμε το γεγονός ότι... όσοι θεωρούν «ιερή» και απαραβίαστη αρχή τον ανταγωνισμό σήμερα τον κατακρεουργούν. Παρακάμπτουμε, επίσης, ότι την ίδια ώρα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επιβάλλει πρόστιμα στην Ολυμπιακή για παραβίαση της αρχής του ανταγωνισμού! Για την οικονομία της συζήτησης δεν θα αμφισβητήσουμε τα επιχειρήματα των κυβερνήσεων. Εάν ισχύουν, όμως, η επιβίωση των εν λόγω επιχειρήσεων είναι εγγυημένη. Η δοκιμασία της αγοράς δεν περιορίζεται μόνο στον μεταξύ τους ανταγωνισμό(;) σε περιόδους θετικής ανάπτυξης. Δοκιμασία της αγοράς είναι και ο αγώνας επιβίωσης σε συνθήκες κρίσης. Η κρίση είναι μέρος του οικονομικού κύκλου και με αυτή την έννοια οι επιχειρήσεις πρέπει από το «καλοκαίρι» να προετοιμάζονται για τις δυσκολίες της «βαρυχειμωνιάς».

Είναι απαράδεκτο σε συνθήκες κρίσης οι τράπεζες (και όποιες άλλες επιχειρήσεις) να χρηματοδοτούνται πλουσιοπάροχα από τους φορολογουμένους και στις περιόδους παχιών αγελάδων να αποκομίζουν υπερκέρδη, τα οποία, βεβαίως, δεν μοιράζονται με το κράτος. Εάν οι κυβερνήσεις θεωρούν ότι στα δύσκολα πρέπει να στηρίζουν τις τράπεζες με δημόσιο χρήμα και οι τράπεζες αποδέχονται την προστατευτική ομπρέλα του κράτους, τότε πρέπει να υπάρξει ένα ειδικό καθεστώς γι’ αυτές. Δεν αρκεί η διασφάλιση πως το Δημόσιο θα πάρει πίσω τα χρήματά του, όταν η κρίση ξεπερασθεί. Με την ίδια λογική και άλλες (μικρές ή μεγάλες) επιχειρήσεις θα μπορούσαν να απαιτήσουν κρατική χρηματοδότηση για να αποφύγουν την κατάρρευση λόγω κρίσης.

Το γεγονός ότι ένα κρατικοποιημένο τραπεζικό σύστημα είναι αντιπαραγωγική λύση δεν σημαίνει πως όταν φτιάξουν τα πράγματα θα πρέπει να επιστρέψουμε στην ασυδοσία, που ευθύνεται και για την εκδήλωση της κρίσης. Η κοινωνία, που τελικώς πληρώνει τον λογαριασμό έχει ζωτικό συμφέρον να αποτρέψει την επανάληψη φαινομένων, όπως είναι τα τοξικά ομόλογα, αλλά και τα προκλητικά μπόνους. Για να συμβεί αυτό δεν αρκούν οι νομοθετικές ρυθμίσεις. Απαιτείται και η άσκηση κάποιας μορφής θεσμοποιημένου μόνιμου εσωτερικού κρατικού ελέγχου, που θα εγγυάται τον σεβασμό των νέων κανόνων και τη χρηματοδότηση της οικονομίας.
Του Σταυρου Λυγερου στην Καθημερινή