Η νέα παγκόσμια οικονομική αταξία

Μια νέα παγκόσμια οικονομική τάξη ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια μας, και αφορά μια ραγδαία σύγκλιση μεταξύ των παλιών δυνάμεων της Δύσης, και των νέων παικτών των αναδυόμενων οικονομιών.

Οι δυνάμεις όμως, που καθοδηγούν αυτή τη σύγκλιση, δεν έχουν καμία σχέση με αυτό που οραματίζονταν γενιές ολόκληρες οικονομολόγων, όταν σημείωναν την ανεπάρκεια της παλιάς οικονομικής τάξης. Οι νέες αυτές δυνάμεις, είναι άκρως ανησυχητικές.

Επί δεκαετίες ολόκληρες, πολύς κόσμος «θρηνούσε» για το γεγονός ότι η Δύση κυριαρχούσε στα παγκόσμια οικονομικά δεδομένα.

Από τον έλεγχο των διεθνών οργανισμών, ως τον... σχεδιασμό των οικονομικών υπηρεσιών, η όλη υποδομή έμοιαζε να ακολουθεί τα συμφέροντα της Δύσης.

Και ενώ υπήρχαν συζητήσεις επί συζητήσεων για την ανάγκη μεταρρυθμίσεων, οι χώρες της Δύσης αντιδρούσαν αποτελεσματικά σε οποιαδήποτε προσπάθεια μείωσης της ισχύος και των κεκτημένων τους.

Τις ελάχιστες φορές που ξεπεράστηκε αυτή η αντίδραση, οι όποιες αλλαγές σημειώθηκαν, ήταν αργές και σταδιακές. Έτσι, πολλές αναδυόμενες οικονομίες έπαψαν να πιστεύουν στην «κοινή εξασφάλιση» που υποτίθεται ότι το παγκόσμιο σύστημα έθετε στη διάθεσή τους, ειδικά σε περιόδους ανάγκης.

Αυτό έγινε εμφανές στη περίοδο της οικονομικής κρίσης που έπληξε την Ασία, την Αν. Ευρώπη, και τη Ν. Αμερική στα τέλη των 1990ς, και στις αρχές των 2000ς. Πολλοί τότε θεώρησαν την αντίδραση της Δύσης ως ανεπαρκή.

Έχοντας χάσει την εμπιστοσύνη τους σε οργανισμούς όπως το ΔΝΤ, οι αναδυόμενες οικονομίες, κυρίως της Ασίας, προχώρησαν προς αναζήτηση οικονομικής αυτάρκειας. Μόλις ξεπέρασαν τα πρώτα εμπόδια, οι χώρες αυτές κατάφεραν να συγκεντρώσουν απίστευτα ποσά διεθνών αποθεματικών, ως μαξιλάρι ασφαλείας.

Μπόρεσαν και ξεπέρασαν τα ιλιγγιώδη χρέη τους, προχωρώντας σε ανάπτυξη, και πετυχαίνοντας πλεονάσματα. Παράλληλα ανάπτυξαν σε μεγάλο βαθμό τον εσωτερικό τους χρηματοπιστωτικό τομέα, έτσι ώστε να μην επηρεάζονται από εξωτερικές τρικυμίες.

Αυτές οι εξελίξεις ήταν εντελώς αντίθετες με τις ανάλογες στη Δύση. Εκεί κυριαρχούσε το εξωφρενικό χρέος, τα τραπεζικά ανοίγματα, και η πίστωση. Οι υπερβολές έγιναν ο κανόνας αντί για την εξαίρεση, και σε αυτό συνέβαλε η καινοτομία στα χρηματοπιστωτικά, και η διάβρωση των κριτηρίων δανεισμού και ρύθμισης.

Και έτσι ξαφνικά, ο κόσμος γύρισε τα πάνω κάτω. Οι «πλούσιες» χώρες γέμισαν ελλείμματα, και έγιναν οφειλέτες, ενώ οι «φτωχές» χώρες πέτυχαν πλεονάσματα, συσσωρεύοντας περιουσιακά στοιχεία, πολλά από τα οποία ανήκαν προηγούμενα στις οικονομίες της Δύσης.

Κανένας όμως δεν γνώριζε πως αυτές οι αποκλίνουσες πορείες θα κατέληγαν σε παγκόσμιες ανισορροπίες, που θα πυροδοτούσαν μια οικονομική κρίση τέτοιου βαθμού, που σείονται πλέον τα θεμέλια της παγκόσμιας οικονομίας.

Δεν υπάρχει τρόπος να επανέλθει η παλιά τάξη πραγμάτων. Αντί να ανακάμψουν, οι δυτικές οικονομίες παλεύουν με την ύφεση, την ανεργία, και το κρατικό χρέος, ειδικά στην Ευρώπη.

Κάθε δυτική χώρα ανησυχεί πλέον σοβαρά για την πιστοληπτική της αξιολόγηση, ενώ οι αναδυόμενες οικονομίες συνεχίζουν την ανάδυσή τους! Σε λίγο θα βλέπουμε κλιμάκια δυτικών αξιωματούχων να σπεύδουν στις χώρες αυτές, με το χέρι προτεταμένο, και να εκλιπαρούν για οικονομική βοήθεια, είτε αμέσως, είτε εμμέσως μέσω του ΔΝΤ…

Οι οπαδοί της οικονομικής σύγκλισης Δύσης και Ανατολής είχαν υπόψη μια οργανωμένη διαδικασία που θα συνοδεύονταν από παγκόσμια ανάπτυξη. Έβλεπαν μια συλλογική προσπάθεια, υπό την καθοδήγηση πεφωτισμένων πολιτικών. Αυτό όμως που συμβαίνει είναι εντελώς διαφορετικό, και κυρίως απρόβλεπτο.

Αντί για πεφωτισμένη ηγεσία, οι δυτικοί πολιτικοί αποφεύγουν συστηματικά την πραγματικότητα, εκδηλώνοντας άρνηση, κάνοντας συνεχώς λάθος διαγνώσεις, και υπονομεύοντας την συλλογική αντίδρασή τους με γκρίνιες και διαφωνίες.

Αντί για μια οργανωμένη διαδικασία, οι σημερινές οικονομικές εξελίξεις χαρακτηρίζονται από αταξία, η οποία κυρίως προέρχεται από την σε κρίση ευρισκόμενη Ευρώπη, και από μια Αμερική που δείχνει ανήμπορη να αντιμετωπίσει την ανεργία και να επανέλθει σε κατάσταση ανάπτυξης.

Οι διεθνείς οργανισμοί, ειδικά το ΔΝΤ, αντιδρούν χρηματοδοτώντας με μεγάλα ποσά την Ευρώπη. Αντί όμως αυτή η μεταφορά κεφαλαίων να αντιστρέψει την κατάσταση, και να ενθαρρύνει ιδιωτικές επενδύσεις, το μόνο που κατάφερε είναι να μεταφέρει τους κινδύνους από τον ιδιωτικό στον δημόσιο τομέα!

Επί πλέον, πολλές αναδυόμενες οικονομίες σημειώνουν ότι οι όροι που συνοδεύουν τα δισεκατομμύρια δολάρια που δίνονται στην Ευρώπη, δεν έχουν καμία σχέση από πλευράς σκληρότητας, με τους όρους που επιβλήθηκαν στις ίδιες, όταν είχαν ανάγκη από βοήθεια στις δεκαετίες 1990’s και 2000’s.

Η Δύση μπορεί να ξαναμπεί στο παιχνίδι. Δεν είναι ακόμη αργά. Αλλά για να το πετύχει, χρειάζεται αλλαγή πολιτικής τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική. Θα πρέπει να γίνουν βαθιές μεταρρυθμίσεις στο όλο σύστημα, ακόμη και των διεθνών οργανισμών. Για αυτό όμως θα χρειαστεί συλλογική ηγεσία, και συνεργασία επί ίσοις όροις με τις οικονομίες του αναπτυσσόμενου κόσμου.
γράφει ο Mohamed A. El Erian

από το Project Syndicate, το διαβάσαμε στο antinews