Ο μύθος του bank run ή πάρε τα λεφτά και τρέχα!

Το bank run είναι το φαινόμενο όπου οι πελάτες μιας τράπεζας την επισκέπτονται και ζητούν τις αποταμιεύσεις τους σε ρευστό. Η τράπεζα δεν έχει σε χάρτινη μορφή τα χρήματα που ζητούν. Τι γίνεται μετά; Πέφτει τόσο εύκολα το τραπεζικό και οικονομικό σύστημα; Κάποτε, ναι. Αυτή η συμπεριφορά επιβάρυνε τις αγγλικές τράπεζες το 1930. Αλλά στη σημερινή εποχή, η ηλεκτρονική - λογιστική υπόσταση των λογαριασμών σας είναι ισοδύναμη του ρευστού.

Μια εκστρατεία έχει στηθεί, με... αφορμή δηλώσεις του ποδοσφαιριστή Ερίκ Καντονά (Eric Cantona) που προτρέπει τους Γάλλους να τρέξουν στις τράπεζες και να ζητήσουν τις καταθέσεις τους σε ρευστό, ως κίνηση διαμαρτυρίας για την άσχημη οικονομική κατάσταση. Η εκστρατεία StopBanque έχει ορίσει την ημερομηνία για τη συντονισμένη κίνηση στις 7 Δεκεμβρίου. Πείραμα είναι και θα δούμε τι θα πετύχει. Πέρα από το συμβολισμό του, που θα αναδείξει την αγανάκτηση των πολιτών, δεν επίκειται ο χρηματοοικονομικός Αρμαγεδδών.

Το ηλεκτρονικό - λογιστικό χρήμα όχι μόνο δεν είναι αέρας, αλλά είναι και υποχρεωτική η χρήση του σε ορισμένες περιπτώσεις, στην Ελλάδα. Σύμφωνα με το νόμο 3842/2010, από 1/6/2010: Τα φορολογικά στοιχεία συνολικής αξίας χιλίων πεντακοσίων (1.500) ευρώ και άνω, που εκδίδονται για πώληση αγαθών ή παροχή υπηρεσιών σε ιδιώτες, εξοφλούνται από τους λήπτες τους, αγοραστές των αγαθών ή των υπηρεσιών, μέσω τράπεζας, με χρεωστικές ή πιστωτικές κάρτες ή μέσω τραπεζικού λογαριασμού και με επιταγές. Δεν επιτρέπεται εξόφληση των στοιχείων αυτών με μετρητά.

Ακόμη κι αν καούν όλα τα χαρτονομίσματα του κόσμου, η εξόφληση μπορεί να γίνεται με κάρτες ή μεταφορές από έναν τραπεζικό λογαριασμό σε άλλο. Το χρήμα είναι συμβατικό κι έχει τη μορφή που του δίνουμε. Κάποτε είχε τη μορφή σπάνιων μετάλλων, σε ειδικούς σχηματισμούς και περιεκτικότητα, ώστε να είναι δύσκολη η παραχάραξη. Εδώ και δεκαετίες έχουμε τις χρεωστικές και πιστωτικές κάρτες. Τα τελευταία χρόνια έχουμε το web-banking, το paypal και λίγα ακόμη εργαλεία στο ίντερνετ που παρακάμπτουν ακόμη και το λίγο υλικό μιας κάρτας, και γίνεται εντελώς άυλη η συναλλαγή.

Τα ηλεκτρονικά συστήματα των τραπεζών που ενημερώνουν τα λογιστικά υπόλοιπα των λογαριασμών σας δεν έχουν πέσει ποτέ θύμα hacker, κι ούτε προβλέπεται. Είναι τα πλέον ασφαλή και τα στοιχεία τους είναι έγκυρα. Η κάρτα σας συνδέεται με έναν ή περισσότερους λογαριασμούς σας. Περισσότερο πιθανό είναι να σας κλέψουν ένα πορτοφόλι με χαρτονομίσματα παρά να σας υποκλέψουν κωδικούς ή να σας κλέψουν την ίδια την κάρτα.

Γιατί τόση έχθρα με τις τράπεζες; Οι τράπεζες είστε εσείς
Οι τράπεζες δημιουργήθηκαν από μία ανάγκη να φυλάσσονται τα δικά σας χρήματα. Οι τραπεζίτες του κόσμου έχουν ένα μεγάλο συγκεντρωμένο πλούτο που θα μπορούσε να ανατροφοδοτεί όποια κερδοσκοπία ή επένδυση επέλεγαν. Δηλ. μπορούμε να πούμε, ότι δεν έχουν ανάγκη τα δικά σας τα χρήματα, για να βγάλουν αυτοί παραπάνω. Όμως, επειδή μέρος της δημοσιονομικής πολιτικής μιας χώρας, στα πλαίσια της ενεργοποίησης ή παύσης της ζήτησης για προϊόντα και επενδύσεις είναι ο καταμερισμός κατανάλωσης - αποταμίευσης, και αφού η αποταμίευση γίνεται στις τράπεζες, είναι απλά λογικό να ενδιαφέρονται τα κράτη για τις τράπεζες. Στην ουσία ενδιαφέρονται για την οικονομική συμπεριφορά σας. Η μονομερής ερμηνεία "προστατεύουν το κεφάλαιο, το κέρδος των τραπεζιτών" έχει δραματικά σφάλματα. Αν δε θέλουμε δημοσιονομική πολιτική, αν δε θέλουμε καν πολιτική, τι θέλουμε;

Ακόμη και σε μία οικονομία που θα εξαλείψουμε τον όρο τράπεζα, πόσο μπορούμε να εξαλείψουμε τα clearing houses (οίκους εκκαθάρισης); Είναι κι αυτή μια βρομοδουλειά που κάποιος πρέπει να την κάνει! Προκειμένου να πραγματοποιηθεί μία χρηματοοικονομική πράξη, από την απλούστερη της αποταμίευσης, μέχρι την πιο σύνθετη που εκδίδει τίτλους περιουσίας ή χρέους ή καταμετρά τα κέρδη σας από επενδύσεις σε δημοπρατήρια - χρηματιστήρια, υπάρχει ένας μηχανισμός ενδιάμεσα. Αυτός ο μηχανισμός φυσικά και θα λάβει την αμοιβή του. Θα λάβει μία προμήθεια επί της πράξης.

Αν κάποιος έχει ενστάσεις στον τρέχοντα τρόπο λειτουργίας της οικονομίας, ας μηχανευτεί δημιουργικές αλλαγές. Δεν είναι η καστροφική κατάλυση των παλαιών προτύπων που καθιερώνει τα νέα, αλλά η δημιουργική σκέψη και η έννοια της βελτίωσης. Π.χ. το web-banking δεν καθιερώθηκε ως άνωθεν επιβολή των τραπεζών, ώστε να συμπιέσουν κόστη και να καταφέρουν υπερκέρδη. Καθιερώθηκε, γιατί εξοικονομεί σε εμάς, τους πελάτες του χρόνο και κόπο.

Τέλος, αν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) συμφωνούσε ότι όλο το χρήμα που θα ζητηθεί από τους πελάτες των τραπεζών λιανικής πρέπει να κυκλοφορεί σε ρευστό, απλά θα το τύπωνε. Κανείς δεν απαγορεύει από την ΕΚΤ να τυπώσει χρήμα. Απλά, είναι η πολιτική της να μην τυπώσει τώρα (άλλωστε ρευστότητα παρέχει, με την πολιτική αγοράς εθνικών ομολόγων).

γράφει η Γεωργία Νερούτσου οικονομολόγος, λογίστρια στο capital