Γοργοπόταμος: Η πραγματική διάσταση και η επιχείρηση "Harling"

Γράφει η Καθημερινή, "οι εκπρόσωποι των αντιστασιακών οργανώσεων έκαναν λόγο στις ομιλίες τους για ανεκπλήρωτα οράματα καλώντας την κυβέρνηση να σταθεί πλάι τους ενώ θεωρούν αναγκαίο «οι στιγμές της ενότητας που εκπέμπει ο Γοργοπόταμος να γίνουν κτήμα και στις νέες γενιές», όπως χαρακτηριστικά σημειώνει το ψήφισμά τους."

Με ιδιαίτερη έμφαση σε μια πλάστη "εθνική και ενωμένη" αντίσταση διάφοροι κομματικοί ομιλητές ανεφέρθησαν στην επέτειο της ανατινάξεις της γέφυρας του Γοργοποτάμου.

Χρόνια αργότερα όταν ο...

στρατάρχης Μοντγκόμερι ρωτήθηκε αν η επιχείρηση "Harling" έπαιξε σημαντικό ρόλο στη νίκη κατά του Ρόμελ στη βόρεια Αφρική, η απάντηση ήταν αρνητική. Ο Μοντγκόμερι είπε ότι δεν είχε ιδέα για την επιχείρηση αυτή. Ενώ είναι γεγονός, ότι η επιχείρηση πραγματοποιήθηκε έξι εβδομάδες μετά την νίκη στην Αφρική, καθώς ήδη στα τέλη του Νοεμβρίου ο Ρόμελ είχε απωθηθεί μέχρι την Λιβύη.

Επιχείρησις "Harling"
Το απόγευμα της 30ης Σεπτεμβρίου 1942, τα τρία καινούργια Αμερικανικά βομβαρδιστικά αεροπλάνα "Liberator" (που μόνο αυτά με τις τέσσερις δυνατές μηχανές τους είχαν την πτητική ικανότητα να πετάξουν μέχρι την κεντρική Ελλάδα με επιστροφή χωρίς ενδιάμεση προσγείωση) θα επιχειρούσαν άλλη μια πτήση από το αεροδρόμιο κοντά στο Κάιρο με προορισμό την Κεντρική Ελλάδα.

Η προηγούμενη πτήση τα ξημερώματα της 28ης Σεπτεμβρίου κατέληξε σε αποτυχία, αφού παρά την πανσέληνο, δεν είχαν ανάψει φωτιές στο προκαθορισμένο σημείο, για να καθοδηγηθούν οι πιλότοι, όπως είχε συμφωνηθεί.

Στο πρωτο αεροπλάνο ήταν ο 30χρονος αρχηγός συνταγματάρχης Εντι Μαγερς, ο λοχαγός Ντενις Χαμσον, ο Τομ Μπαρνς (τεχνικός εκρηκτικών) και ο λοχίας Λεν Γουιλμοτ.
Στο δεύτερο, ο υπαρχηγός Κρίστοφερ Γουντχαουζ, ταγματάρχης του πυροβολικού, ο λοχαγός Αρθουρ Εντμοντ, ο λοχίας Μάικ Τσιττις και ο λοχαγός Νατ Μπαρκερ.
Στο τρίτο αεροπλάνο, ο ταγματάρχης Τζον Κουκ, ο Ιντερ Τζιλ (Ινδός τεχνικός εκρηκτικών), ο Νταγκ Φλιπς (ασυρματιστής) και ο Θέμης Μαρίνος μοναδικός Έλληνας, με βρετανικό παράσημο τιμής στον αγώνα του κατά των Γερμανών στην Κρήτη.

Η αγγλική αυτή ομάδα υπήρξε ο πυρήνας που οργάνωσε την ανατίναξη της γέφυρας στον Γοργοπόταμο με τα ειδικά εκρηκτικά και τους εξειδικευμένους τεχνικούς που τα τοποθέτησαν στα δυο μεταλλικά στηρίγματα της γέφυρας, που έπρεπε να ανατιναχτούν, βοηθούμενοι από Έλληνες αντάρτες. Θα έπρεπε να τοποθετηθούν έξι κύριες γομώσεις στα τέσσερα πόδια των δυο σιδερένιων στηριγμάτων... Η γέφυρα είχε μήκος 210 μέτρα, το υψηλότερο στήριγμα είχε ύψος 23 μέτρα και κάθε τριάντα μέτρα υψώνονταν οι πυλώνες που στήριζαν την γέφυρα.

Οι αντάρτες
Μολονότι από τις πρώτες ημέρες οι Άγγλοι προσπάθησαν να έλθουν σε επαφή με τον Άρη (Καπετάνιο της Ρούμελης των ανταρτών του ΕΛΑΣ) ο Άρης το απέφευγε. Μόνο όταν πληροφορήθηκε ότι ο Κρις Γκουντχαουζ ήταν ήδη στη Ήπειρο και πλησίαζε τον Ζέρβα (αρχηγό του ΕΔΕΣ) τότε μόνο αποφάσισε να λάβει μέρος στην επίθεση κατά της Γέφυρας του Γοργοποτάμου.
«Οι δεξιοί συμπατριώτες, όπως οι φιλελεύθεροι άνδρες του Ζέρβα, ήσαν για τον Άρη το ίδιο μισητοί όπως οι δυνάμεις κατοχής, εξ άλλου τους πολεμούσε και γνώριζε ότι σε περίπτωση επιτυχίας της αποστολής, ο αντίπαλος του ο Ζέρβας θα κέρδιζε μόνος την εύνοια του Λαού...» Έτσι όταν ο Κρις Γουντχαουζ (αφού διήνυσε 350χλμ) συνάντησε τον Ναπολέοντα Ζέρβα την 10η Νοεμβρίου 1942, αιφνιδιάστηκε από την αυθόρμητη εγκάρδια υποδοχή και δέχθηκε το όνομα Ευάγγελος (καλή είδηση, που του έδωσε ο Ζέρβας).

Τελικώς την 26 Νοεμβρίου 1942 περίπου δυο μήνες μετά την άφιξη των Άγγλων στρατιωτικών και του Θέμη Μαρίνου στην Ελλάδα κατέστη δυνατή η ανατίναξης της Γέφυρας... Την εξουδετέρωση της Ιταλικής φρουράς στα δυο άκρα της γέφυρας ανέλαβαν οι Έλληνες, ενώ την τοποθέτηση των εκρηκτικών, βοηθούμενοι στην μεταφορά από Έλληνες είχαν οι Άγγλοι ειδικοί τεχνικοί των ανατινάξεων με τις γομώσεις που έφεραν από το Κάιρο αλλά και τις πρόσθετες που έστελναν με πυρομαχικά, τροφές και ιματισμό με τακτικές πτήσεις τα "Liberator".

Επακόλουθα
1. Η Αγγλική ομάδα παρέμεινε στην Ελλάδα και συνεργάσθηκε με τους Έλληνες για δολιοφθορές. Ενώ συνεχίσθηκε οργανωμένα ο εξοπλισμός των αντάρτικων ομάδων με Βρετανικά όπλα και πυρομαχικά αλλά και η εκπαίδευση των ανταρτών με τους Άγγλους να ελπίζουν και την ηγεσία του ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ να υπονομεύουν την προσπάθεια για την επίτευξη συμφωνίας των αποκαλούμενων National Bands. Τελικώς η συμφωνία υπεγράφη στα χαρτιά στις 5 Ιουλίου 1943. Διότι στην πράξη, «Μόλις ένας Βρετανός αξιωματικός γύριζε, την πλάτη του στο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ άρπαζαν την ευκαιρία να να επιτεθούν σε μια άλλη αντιστασιακή οργάνωση αντί να επικεντρώσουν τις προσπάθειες τους κατά του εχθρού...»

2. Την ασφάλεια των σιδηροδρομικών γραμμών ανέλαβαν Γερμανικά στρατεύματα. Ενώ δημιουργήθηκε η εντύπωση από τις δραστηριότητες αυτές ότι ενδεχόμενη απόβαση των συμμαχικών δυνάμεων θα μπορούσε να επιχειρηθεί από την Ελλάδα. Κάτι που βεβαίως ο Στάλιν πολέμησε με κάθε τρόπο προκειμένου να έχει το μονοπώλιο της «απελευθέρωσης», δηλαδή υποδούλωσης των Βαλκανίων με τον Ερυθρό στρατό.

3. Η ηγεσία του ΕΛΑΣ αποφάσισε την παραδειγματική τιμωρία των μελών της που προτίμησαν να προσχωρήσουν στον Ζέρβα και να εγκαταλείψουν τον ΕΛΑΣ. Έτσι Ο ταγματάρχης Κωστορίζος και ο Αντωνόπουλος που με άλλους 25 αντάρτες μετά την ανατίναξη της γέφυρας πέρασαν στις γραμμές του Ζέρβα, συνελήφθησαν και αφοπλίστηκαν. Ο Δημήτριος Δημητρίου (Καπετάν Νικηφόρος) υπαρχηγός του Άρη κατά την επιχείρηση της ανατινάξεως της γέφυρας, γράφει «Ο Κωστορίζος και οι αξιωματικοί του βασανίστηκαν, δέχθηκαν ταπεινώσεις και μετά μιαν παρωδία δίκης εκτελέστηκαν σαν σκυλιά..»
Ήταν η κομμουνιστική αντίληψη για την λεγόμενη «ενωμένη εθνική αντίσταση»

4. Ο Στρατηγός Σαράφης που επίσης συνελήφθη από τον ΕΛΑΣ, προτίμησε να αφήσει στην τύχη τους τον Κωστορίζο και τους άνδρες του, δεχόμενος ο ίδιος να αναλάβει την στρατιωτική ηγεσία του ΕΛΑΣ.

5. Ο Άρης Βελουχιώτης έπεισε την κεντρική επιτροπή του ΚΚΕ να τον αφήσουν ως στρατιωτικό αρχηγό στο αρχηγείο της Ρούμελης, έχοντας όμως στο πλευρό του τον Αντρέα Τζίμα.

6. Στις 9 Απριλίου 1943, 34 Γερμανοί από την ομάδα που επισκεύασε την ανατιναχτήσα γέφυρα υπό τον αξιωματικό επιμελητείας Χέρμαν Μάγερ, 16 Ιταλοί ως επίσης και η Βιεννέζα Τρουντε Ραντβαϊν (κάτοικος Πλατύστομου από το 1930) τουφεκίστηκαν από τους αντάρτες του ΕΛΑΣ.

Ο Έντι Μάγερς επέστρεψε στην Αφρική τον Οκτώβριο του 1943 μετά από περίπου 9 μήνες δημιουργικής και επικίνδυνης παραμονής στην Ελλάδα. Είχε προαχθεί σε στρατηγό. Τον ακολούθησαν οι εκπρόσωποι των αντάρτικων οργανώσεων ο γενικός γραμματεύς τους ΚΚΕ Σιάντος και ο Πυρομάγλου ο αντιπρόσωπος του Ζέρβα, για να συμμετάσχουν στην σύσκεψη του Καΐρου, που επιβεβαίωσε την αδυναμία ενότητας των αντιστασιακών οργανώσεων.

Όσο υπήρξε «εθνική αντίσταση» του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ κατά των Γερμανών, άλλο τόσο υπήρξε και «ενωμένη»...

Γράφει ο Ιάσων