Γκαλό γκουράγιο

Μια φίλη χθες μου είπε (κι έχει δίκιο) ότι οι τράπεζες δεν πήραν 28 εκατομμύρια όπως έλεγαν τα κανάλια. Κακώς είπα «τράπεζες» αλλά το έκανα χάριν συντομίας – τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα είναι ο ορθός όρος. Επιπλέον, όταν λέω «εμείς» δεν εννοώ μόνο τους Έλληνες αλλά το σύνολο των πολιτών του δυτικού κόσμου, οι οποίοι βάλανε πλάτη ρευστότητας στην κρίση των τοξικών παραγώγων, απλά για να δουν τους χειριστές των πακέτων αυτών να περνάνε την τοξικότητα στα κρατικά ομόλογα. Όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά όλων των PIIGS (τον μάθαμε κι αυτό τον όρο…)

Με την κατάρρευση της... στεγαστικής φούσκας στις ΗΠΑ άρχισε μια κατάσταση ντόμινο που απέδειξε, πέραν πάσης αμφιβολίας, δύο πράγματα. Πρώτον, ότι οι κανόνες του παιχνιδιού που επιτρέπουν και ορίζουν το βραχυπρόθεσμο κέρδος ως κριτήριο είναι λανθασμένοι: η σταθερότητα – ανάπτυξη του συστήματος έπρεπε να είναι επίσης κριτήριο ανταμοιβής του ντήλερ. Δεύτερον, ότι ο μέσος τραπεζίτης δεν καταλαβαίνει τα παράγωγα περισσότερο από τον μέσο απόφοιτο δημοτικού – αλλιώς, δεν εξηγείται πώς κάποιοι άνθρωποι επενδύαν με χαρά σε προϊόντα που στηρίζονταν σε δάνεια που οι ίδιοι άνθρωποι είχαν απορρίψει ως επισφαλή. (Για μένα απέδειξαν στην πράξη ότι η ιδέα της αυτό-ρύθμισης της αγοράς δεν δουλεύει, αλλά αυτό ανοίγει μια πολύ μεγάλη συζήτηση)

Το θέμα είναι ότι ενώ το πρόβλημα προέκυψε από τους ίδιους τους συστημικούς κανόνες, αυτοί δεν άλλαξαν. Οι ίδιοι άνθρωποι συνεχίζουν να παίρνουν αποφάσεις επενδύσεων, με τα ίδια λανθασμένα, καιροσκοπικά κριτήρια. Απλώς, η τοξικότητα των επισφαλών δανείων μεταφέρθηκε σιγά – σιγά στα κρατικά ομόλογα τα οποία (άκου θράσος!) αξιολογούνται από τους ίδιους οίκους αξιολόγησης που έβγαζαν λάδι την Lehman και στους οποίους οίκους απαγορεύεται από την αμερικανική νομοθεσία να αξιολογήσουν αμερικάνικα ομόλογα.

Η διαπλοκή συνεχίζεται. Δεν υπάρχει ελεύθερη αγορά, ούτε ως ιδεολόγημα ούτε ως πραγματικότητα – οι ίδιοι οργανισμοί που μας λένε πώς να χειριστούμε το χρέος μας είναι αυτοί που έχουν αγοράσει όχι μόνο το χρέος μας αλλά (κι αυτό έχει ακόμα μεγαλύτερη σημασία) τα ασφαλιστικά δικαιώματα για την περίπτωση αποτυχίας πληρωμής τους χρέους μας. Τα ίδια μαγαζιά μιλάνε για την δυνατότητα της Ελλάδας (και της Πορτογαλίας, και της Ισπανίας) να εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της και τα ίδια μαγαζιά έχουν στο χαρτοφυλάκιό τους τα προϊόντα που προκύπτουν ως παράγωγα των πιθανοτήτων να αστοχήσουν οι πληρωμές.

Και το τραγικό με τα μέτρα που ανακοινώθηκαν την Τετάρτη είναι ότι αποφασίστηκαν και υπαγορεύτηκαν από ανθρώπους που έχουν άλλα συμφέροντα στο μυαλό τους ως προτεραιότητα και όχι τα συμφέροντα της Ελλάδας. Γίναμε case study ενός πολέμου συμφερόντων που μας προσπερνά κατά δύο τάξεις μεγέθους.

Για τα ίδια τα μέτρα τώρα.

Φανταστείτε μια τυπική αστική τετραμελή οικογένεια (πατέρας, μητέρα, πρωτότοκος γιος, μικρότερη αδελφή) που ένα μέλος της όμως (ας πούμε ο πατέρας, για να μείνουμε εντός κλισέ) έχει ένα σοβαρό πρόβλημα τζόγου. Ένα κάρο λεφτά από τον οικογενειακό προϋπολογισμό πάνε στον κουβά του τοπικού πρακτορείου. Συνειδητοποιούν ότι ο μήνας δεν βγαίνει και κάνουν οικογενειακό συμβούλιο – αποφασίζουν να κοπεί το κομμωτήριο της μητέρας, το φροντιστήριο του πρωτότοκου και το καρτοκινητό της πιτσιρίκας. Επιπλέον, κόβουν το κρέας – θα παίρνουν τις πρωτεΐνες από γάλα και τυριά, άντε και κανένα γαυράκι. Για λίγες μέρες λεφτά υπάρχουν (που θα έλεγε και μια ψυχή), επειδή όμως δεν αντιμετωπίσαν την ίδια την ρίζα του προβλήματος (την εξάρτηση του πατέρα από τον τζόγο) τον άλλο μήνα θα έχουν πάλι το ίδιο πρόβλημα και δεν θα έχουν πια και τι να κόψουν.

Αυτό ακριβώς κάνουν τα μέτρα που ανακοινώθηκαν την Τετάρτη. Αντιμετωπίζουν ως ταμειακό το πρόβλημα της σπατάλης του ελληνικού κράτους και αφήνουν το ίδιο το πρόβλημα ανέπαφο. Σε λιγότερο από ένα χρόνο θα είμαστε ακριβώς εδώ που ήμασταν και πριν την ανακοίνωση των μέτρων, με τα ίδια προβλήματα σπατάλης, και χωρίς καμιά ελπίδα ανάπτυξης.

Το ταμείο είναι μείον. Προσφέρουν σε αυτό μισθωτοί και συνταξιούχοι – το πρόβλημα είναι δίπλα ακριβώς αυτοί που δεν αποδίδουν ΦΠΑ, δεν κόβουν αποδείξεις και εισφοροδιαφεύγουν. Και ποια είναι η λύση, σύμφωνα με την κυβέρνησή μας; Να πληρώσουν περισσότερα οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι. Χμμμ…

Λένε ότι το δημόσιό μας είναι σπάταλο – και είναι αλήθεια. Ποιες είναι όμως οι εστίες σπατάλης του δημοσίου; Σε πρώτη γραμμή, ο μεγάλος αριθμός άχρηστων οργανισμών (από τον Οργανισμό Διαχείρισης Κωπαϊδος, μέχρι τον γελοία πελώριο αριθμών τμημάτων ΤΕΙ σε όλη την επικράτεια) καθώς και οι παρατρεχάμενοι σφουγγοκωλάριοι σε γραφεία πολιτικού προσωπικού, υπουργούς κλπ. Δεν μιλάω για επιστημονικό προσωπικό εδώ, μιλάω για την κόρη του κουμπάρου που πληρώνεται τρεις φορές όσο εγώ για να σηκώνει τηλέφωνα. Ακούσατε κάποιο μέτρο που να θίγει αυτά τα προβλήματα;

Κι αυτά δεν είναι τίποτα μπροστά στην τρύπα του ΟΣΕ – υπήρξε μέτρο που να μαζεύει αυτή την πληγή;

Και πάλι όμως, ούτε αυτή είναι η μεγάλη σπατάλη του δημοσίου. Η πραγματικά μεγάλη σπατάλη, το μέρος στο οποίο η αιμορραγία του ταμείου γίνεται ματοβαμένο σκηνικό από ταινία του Ταραντίνο, είναι οι προμήθειες της εθνικής άμυνας και των νοσοκομείων. Ακούσατε κάποιο μέτρο που τις θίγει;

Τα συνήθη υποζύγια, αύξηση στο ΦΠΑ (που μέχρι πριν δυο βδομάδες δεν υπήρχε καν σαν σκέψη, μας διαβεβαίωνε ο Παπακωνσταντίνου), μικροπολιτική απόφαση για εξεταστική για την οικονομία (να δείξουμε ότι για όλα φταίει ο αντίπαλος). Και για κερασάκι στην τούρτα, μια λαϊκίστικη απόφαση για έκτακτη εισφορά 1% από όσους έχουν άνω των 100,000 δηλωμένο εισόδημα. Αυτοί είναι το πρόβλημα ρε φωστήρες; Αυτοί στο έχουν ήδη δηλώσει κι έχουν ήδη φορολογηθεί – με 40% φέτος, με 45% από του χρόνου. Τι 40, τι 41. Το πρόβλημα είναι όσοι βγάζουν 100 και δηλώνουν 12 – αυτούς πρέπει να πιάσεις. Εκτός από κοντόφθαλμο το βρίσκω και ανέντιμο: σου λέει με θράσος ότι είσαι υπήκοος κι όχι πολίτης. H εφορία, πίσω από το γκισέ και μπουκωμένη με μια φτηνή τυρόπιτα από το κυλικείο του κτιρίου, σου εξηγεί ευθέως ότι το πότε θα έχεις ξεμπλέξει μαζί της θα το αποφασίσει η ίδια, αν θέλει και όποτε της καπνίσει. Η συνδιαλλαγή σας δεν θα είναι ποτέ ομότιμη.

Εν κατακλείδι, αν θέλετε και την πρόβλεψή μου, είναι ιδιαίτερα δυσοίωνη. Ο συνδυασμός κόβω εισόδημα – ανεβάζω έξοδα είναι ο ιδανικός για να οδηγήσει σε ασφυξία την αγορά. Περιμένω να κλείσουν όλα (ή σχεδόν όλα) τα μικρά μαγαζιά μέχρι το τέλος της άνοιξης. Περιμένω αντίστοιχα μέτρα στον ιδιωτικό τομέα εντός δύο μηνών, βασισμένα στο επιχείρημα της ανταγωνιστικότητας. Κι επειδή η ταμεική λογική θα συνεχίσει να υπάρχει σε όσους μας τα υπαγορεύσαν, περιμένω κόψιμο συντάξεων προς το τέλος του καλοκαιριού κι αρχές του 2011 απολύσεις από το δημόσιο.

Disclaimer: Ναι, ίσως είμαι biased, αφού ανήκω στην πρώτη γραμμή των θιγόμενων από τα μέτρα (όχι από αυτό των 100,000, χα χα χα, απέχω πάρα, μα πάρα, πολύ από εκεί). Αλλά, παραδόξως πώς, είμαι από αυτούς που τον δουλεύουν τον μισθό τους, κι είμαι και περήφανος για την δουλειά που βγάζω για λογαριασμό του εργοδότη μου, της ελληνικής δημοκρατίας. Παρόλα αυτά, φοβάμαι πως είναι αρκετά αντικειμενική η παραπάνω ανάλυση. Δεν περιμένω χειρότερες μέρες – περιμένω τρισχειρότερες.
Γκαλό γκουράγιο.
από το Μπαμπάκης