Η χαμένη τιμή του αλήτη

Ο ορισμός του αλήτη δεν είναι θέμα λεξικού. Μάλλον δεν είναι ούτε λέξεων. Είναι αίσθηση. Εικόνα και υποψία. Φόβος και γοητεία. Είναι αυτό το μπερδεμένο πράγμα που σε κάνει να τραγουδάς αυτάρεσκα και αυτοκαταστροφικά «αλήτη σαν και μένανε δεν θα ξαναγαπήσεις» πάνω από ένα ποτήρι με αλκοόλ και λίγο αργότερα να σπας στο ξύλο αυτόν που τόλμησε να σε αποκαλέσει ό,τι και εσύ τον εαυτό σου, «αλήτη». Ο πιο όμορφος χαρακτηρισμός που έχω ακούσει για άντρα είναι «ευγενής αλήτης». Και δεν μπήκα στον κόπο της ερμηνείας. Απλώς μου άρεσε. Για τις κυρίες που θα μπουν στον πειρασμό να ανακαλύψουν πάνω μου όλες τις αντανακλάσεις μιας φαλλοκρατικής κοινωνίας που ενδεχομένως υποδηλώνουν το απωθημένο μου για μια κακή λειτουργία (όχι της κοινωνίας βέβαια) ,θα τους θυμίσω τη γοητεία που άσκησε η αλητεία στην παγκόσμια ιστορία των γυναικών.

Μπορείς να συναντήσεις τις... ωραιότερες γυναίκες στον κόσμο δίπλα σε μαφιόζους, παράνομους, αντισυμβατικούς τύπους και ρέμπελους της κοινωνίας. Και επειδή δεν μπορεί κανένας να ισχυριστεί πως οι γυναίκες έχουν ένα είδος γονιδιακής ροπής προς τον μαζοχισμό, σίγουρα η αλητεία ασκεί μια κάποια γοητεία. Εν ολίγοις η Σούλα του Ριτζάι δεν είναι η εξαίρεση. Στα εφηβικά μου χρόνια θυμάμαι τα κορίτσια στο σχολείο που τσαλάκωναν την ερωτική μας αυτοπεποίθηση επιλέγοντας για συντρόφους τους αλητάμπουρες εξωσχολικούς. Αυτούς που κάπνιζαν, έπιναν, τράβαγαν χόρτο, ήταν δακτυλοδεικτούμενοι εν πάσι περιπτώσει απ την κοινωνία, αλλά είχαν το προνόμιο του αγγίγματος των δακτύλων των κοριτσιών. Ο Παπαχρόνης, παρότι δράκος, δολοφόνος γυναικών, συνεχίζει να δέχεται ερωτικές επιστολές από γυναίκες. Ακόμη δεν έχω καταλάβει αυτή την ερωτική έλξη της παραβατικότητας, και το χειρότερο, είναι πολύ αργά για να αρχίσω να κάνω ληστείες.

Μια άποψη είναι πως συμβιβασμένες νοικοκυρές, καταπιεσμένες ερωμένες και αγανακτισμένες σύζυγοι, αναγνωρίσουν στο έγκλημα και την αλητεία την κρυμμένη τεστοστερόνη που μπορεί να ανατρέψει τη ζωή τους. Τον άντρα που δεν φοβάται κυρίως να εκτεθεί και λιγότερο να πεθάνει. Αλλά αυτά ανήκουν στη σφαίρα των υποθέσεων ψυχολογικού τύπου.

Η αλήθεια βέβαια είναι πως πίσω από τον χαρακτηρισμό της αλητείας, υπήρχαν πάντα προσπάθειες για να ξεμπερδεύει η εξουσία περισσότερο και λιγότερο κοινωνία ,με συμπεριφορές που ήταν απειλητικές και επικίνδυνες για την ίδια. Στην πρόσφατη ελληνική ιστορία, οι μεγάλοι ρέμπελοι των βουνών που αντιδρούσαν στην οθωμανική εξουσία, χαρακτηρίστηκαν με αρνητικούς προσδιορισμούς. Κλέφτες και οι αρματολοί. Λίγο αργότερα, το σύγχρονο κράτος του Όθωνα, το οποίο αντί να λύσει προβλήματα έφερε στην Ελλάδα την βαυαρική κατοχή,έσπρωξε τους παλιούς αγωνιστές στα βουνά και τους έκανε «ληστές των Ορέων». Ο Νταβέλης, ο Γιαγκούλας, ο Κορκόντζελος, οι λήσταρχοι της ιστορίας (που γράφουν πάντα οι νικητές) ήταν οι Έλληνες Ρομπέν των δασών. Και (για να επανέλθουμε και στα προηγούμενα) με τα τυχερά τους στον θέμα γυναίκες πάντα. Αιώνες μετά, η ερωτική ιστορία του Νταβέλη με την Δούκισσα της Πλακεντίας έγινε τραγούδι από τον Κραουνάκη.

Στις σπηλιές του Αφγανιστάν, στις ζούγκλες του Περού, στην έρημο του Λιβάνου ή του Ιράκ, υπάρχουν εκατομμύρια ρέμπελοι, αλήτες για την κυρίαρχη αντίληψη, που μετασχηματίζουν την κοινωνική τους ανησυχία σε μια ζωή διαφορετική από των άλλων. Και πάντα γίνεται προσπάθεια πριν από τα στρατιωτικά χτυπήματα, να δεχτούν αυτά της αξιακής υποτίμησης. «Αλήτες»...

Με τους αλήτες λοιπόν είχα πάντα μια ιδιαίτερη σχέση. Με όλες τις κατηγορίες και ανεξάρτητα από ερμηνείες. Έχω συναντήσει πολλούς σε όλα τα μέρη του κόσμου. Θαυμάζω,χωρίς να δικαιολογώ πάντα,τους ανθρώπους που βρίσκουν μια χαραμάδα να ξεφεύγουν από την χτισμένη, στεγανοποιημένη πραγματικότητα. Αυτούς τους διαφορετικούς με προσωπικό κόστος. Αλλά με απωθεί η ράτσα των νεαοαλητών. Οι τζάμπα μάγκες. Οι αλήτες χωρίς προσωπικό κόστος. Παλιά τους έλεγαν κουτσαβάκια.

Αυτούς που αλείφουν με κρέμες νυκτός την επιμελημένα ατημέλητη εμφάνισή τους. Που καλλιεργούν την αγριάδα τους σε θερμοκήπιο για να γίνει ελκυστική φύση. Τις αρσενικές πουτάνες, που η τεστοστερόνη τους είναι εργαλείο γνωριμιών.

Μου είναι απωθητική η εικόνα του μεθοδευμένα ρέμπελου. Του αραχτού, του «δε με νοιάζει τίποτα», του «εγώ μεγάλε στη ζωή ό,τι κάτσει», του αλήτη για κάλυψη. Του τύπου που ονομάζει την προσωπική του τεμπελιά και περιθωριοποίηση «αντισυμβατική» στάση. Του τυπά που προσπαθεί να απενοχοποιηθεί από την προσωπική του αδυναμία και αναξιότητα και εφευρίσκει νόρμες και κριτήρια μαγκιάς για να τον συμπεριλαμβάνουν.

Σιχαίνομαι την εικόνα του «αλήτη» που θεωρεί πως ότι κάνει το κάνει από άποψη ενώ δεν έχει καμία αφού ο καμένος από τα χημικά εγκέφαλος δεν παράγει απόψεις αλλά ψευδαισθήσεις. Με ανατριχιάζει η «αλητεία» του προσωπικού ευδαιμονισμού, που χτίζεται πάνω στην αδιαφορία και αυτοαποκαλείται γαμάτη στάση. Με τσαντίζουν οι αλήτες από πρόθεση και όχι οι αλήτες που έχουν προθέσεις. Οι αλήτες που έχουν δικαίωμα να σπάσουν, να προσβάλουν, να απαιτήσουν και να απολογηθούν σε όλους τους κανόνες που δημιουργούν για να αποδείξουν πως δεν έχουν κανόνες.

Ναι είμαι με τους αλήτες. Αλλά με τον Νταβέλη, τους αντάρτες, τον ξεχασμένο χίπη που ζει ακόμη στα Μάλια, και τον βιομήχανο που επέστρεψε στο χωριό του και παίζει πρέφα. Με τους αλήτες που συγκινούν τις γυναίκες και όχι με αυτούς που γίνονται αλήτες μπας και συγκινήσουν καμιά γυναίκα.
Κώστας Βαξεβάνης στο κουτί της Πανδώρας