«Αυτή είναι η Ελλάδα!»

Χρειάστηκε να ανοίξω κάτι παλιά κιτάπια και έπεσα επάνω στα χρονογραφήματα που έγραφα πριν είκοσι χρόνια. Ένα-ένα τα διάβαζα και απορούσα: Ήταν σαν να τα είχα γράψει εχθές. Μέχρι που μου πέρασε η πονηρή σκέψη να τα ξαναδημοσιεύσω και να γλιτώσω από το εβδομαδιαίο άγχος. Κανείς δεν θα μυριζόταν την απάτη. Μερικοί, με μνήμη ελέφαντα, μπορεί και να σκεφθούν πως κάπου το έχουν ξαναδεί αυτό - αλλά δεν θα είναι σίγουροι. Ποιος θυμάται τι διάβασε πριν είκοσι χρόνια...

Στην αρχή... χάρηκα που τα εφήμερα κείμενά μου είναι διαχρονικά - αλλά μετά όταν το ξανασκέφθηκα, κατάλαβα πως δεν έπρεπε να χαίρομαι. Δεν ήταν τα κείμενά μου διαχρονικά - ήταν τα χάλια μας. Και όχι μόνο για είκοσι χρόνια!

Θα μπορούσε κανείς να αναδημοσιεύσει σχεδόν ολόκληρο τον Ροΐδη. Το μόνο που θα ξένιζε θα ήταν η γλώσσα. Η τον Βλάση Γαβριηλίδη. Τον Μητσάκη ή τον Κονδυλάκη. Εκατό χρόνια ισχύουν τα ίδια!

«Αυτή είναι η Ελλάδα!» όπως είπε και ο πρωθυπουργός. Και φαίνεται να μην αλλάζει εύκολα. Οι δομές οι παλαιικές αντέχουν - ανανεώνονται μόνον οι όροι. Κάποτε μιλούσαμε για πελατειακό σύστημα, τώρα μιλάμε για διαπλοκή. Η χώρα αυτή δεν γνώρισε Αναγέννηση και Μεταρρύθμιση, δεν απέκτησε ποτέ αστική τάξη, πήδηξε από τον Μεσαίωνα στην ύστερη νεωτερικότητα χωρίς να καταλάβει τι της συνέβη. Κοινωνία πολιτών δεν συγκροτήθηκε, μόνο μερικές μεμονωμένες φωνές.

«Αυτή είναι η Ελλάδα!» Εγκλωβισμένη ανάμεσα στην Δύση και την Ανατολή, στο ένδοξο παρελθόν και το μίζερο παρόν, στην ανασφάλεια και την αλαζονεία. «Ανάμεσα» - αυτή είναι η λέξη-κλειδί. Η Ελλάδα δεν είναι κάπου - είναι πάντα ανάμεσα. «Παράξενος κόσμος που λέει πως βρίσκεται στην Αττική και δεν βρίσκεται πουθενά» γράφει ο Σεφέρης στο γνωστό ποίημα «με τον τρόπο του Γ. Σ.». Που τελειώνει με τους κλασικούς, χιλιοειπωμένους (αλλά όχι γι αυτό λιγότερο αληθινούς) στίχους: «Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει, / Παραπετάσματα βουνών αρχιπέλαγα γυμνοί γρανίτες. / Το καράβι που ταξιδεύει το λένε ΑΓΩΝΙΑ 937».

Και αυτό το ποίημα γράφτηκε πριν εξήντα τέσσερα χρόνια. Τι άλλαξε;

Φιλικά,

Νίκος Δήμου
στο Έθνος της Κυριακής 22/10/00