Ενας γιατρός σώζει το ποντιακό τραγούδι

Ο νευροχειρουργός Χρήστος Αντωνιάδης γράφει στίχους και μεταφράζει Ευριπίδη στη διάλεκτο του Πόντου.

«Εντάμαν με την κεμεντζέν, σ΄ έναν πατεμασέαν/θα λέω τα πονετικά μ΄, μ΄ ισούλ΄ κον τοξαρέαν», δηλαδή «αντάμα με τη λύρα μου σ΄ έναν σκοπό επάνω/ θα πω για αυτά που με πονούν μ΄ ανάλαφρο τοξάρι».

Για τον νευροχειρουργό Χρήστο Αντωνιάδη, πέρα από όσα περιγράφει στο τραγούδι του«Παιδίν δεκατετράχριονον» (το δίστιχο είναι παρμένο από αυτό), τα «πονετικά» σημαίνουν και κάτι ακόμη: αυτό που τον πονάει είναι να μην εξαφανισθεί η ποντιακή διάλεκτος. Με σύνθημά του «Η ποντιακή διάλεκτος δεν έχει το κουράγιο να πεθάνει», εδώ και 15 χρόνια γράφει στίχους στα ποντιακά μεταφέροντας ουσιαστικά τα βιώματα που «εισέπραξε» πριν από χρόνια από τη γιαγιά του με έναν και μοναδικό σκοπό: «Να μη χαθεί η γλώσσα μας.Αυτός είναι άλλωστε και ο μοναδικός λόγος που ασχολήθηκα με τη στιχουργική.

Είναι ιστορικά...αποδεδειγμένο ότι όταν μια γλώσσα-διάλεκτος δεν διδάσκεται στα σχολεία,είναι καταδικασμένη να πεθάνει.Και δεν θέλω να συμβεί αυτό στα ποντιακά» σημειώνει. Προσφάτως κυκλοφόρησε το άλμπουμ «Πισάγκωνα δεμένος» (έχουν προηγηθεί ακόμη τέσσερις δίσκοι) με τις συμμετοχές του Κώστα Σιαμίδη στη λύρα, του ΓιώργουΣτεφανίδη στο τραγούδι και του Γιάννη Πολυχρονίδη στο νταούλι, ένα άλμπουμ που «πατάει» στα παραδοσιακά ακούσματα του Ανατολικού Πόντου (αξίζει να σημειωθεί ότι οι ποντιακοί στίχοι συνοδεύονται από τη νεοελληνική απόδοσή τους). Αυτή όμως δεν είναι η πρώτη επαφή του Χρήστου Αντωνιάδη με τη μουσική.

Όλα άρχισαν πριν από 15-16 χρόνια από ένα ταξίδι του στον Πόντο, στην Τραπεζούντα συγκεκριμένα, στα χωριά των παππούδων του. Η παρότρυνση ήρθε λίγο αργότερα από τον κορυφαίο δεξιοτέχνη της ποντιακής λύρας Χρήστο Χρυσανθόπουλο: η πρώτη ποιητική συλλογή του Αντωνιάδη «Κατάθεση ψυχής» μελοποιήθηκε από τον Χρυσανθόπουλο, ενώ συμμετείχε, ως ερμηνευτής, ο Στέλιος Καζαντζίδης. Ηταν τραγούδια που μιλούσαν για τις αλησμόνητες πατρίδες και τα βάσανα της προσφυγιάς, αναφέρονταν σε κοινωνικά ζητήματα της εποχής μας και υμνούσαν τις ανθρώπινες σχέσεις και τον έρωτα.

Ο Χρήστος Αντωνιάδης δεν κρύβει τη συγκίνησή του και μόνο στη σκέψη ότι η ποντιακή διάλεκτος μπορεί να εξαφανισθεί. «Αυτή η προσπάθεια που γίνεται μέσω των τραγουδιών έχει ως στόχο να παραμείνει ζωντανή η ποντιακή λαλιά.Στους στίχους που γράφω,άλλωστε,δεν κάνω τίποτε περισσότερο από το να αναπαράγω τις ιστορίες που έλεγε η γιαγιά μου για τον Πόντο...Είναι συγκινητικό να βλέπω σήμερα μικρά παιδιά να μιλούν τη διάλεκτό μας.Γι΄ αυτό και δημιουργήθηκε αυτή η παρέα με τους λυράρηδες και τους τραγουδιστές:για να ασχοληθούμε με τη διάλεκτό μας.Και εγώ διάλεξα τον πιο εύκολο δρόμο: να γράφω στίχους».

Ε κτός από στίχους, ο Χρήστος Αντωνιάδης έχει μεταφράσει και τη «Μήδεια» του Ευριπίδη στην ποντιακή διάλεκτο: «Ελπίζω να εκδοθεί και να μείνει στις βιβλιοθήκες των νεότερων γενιών.Να μάθουν για παράδειγμα ότι τις “Συμπληγάδες πέτρες” εμείς οι Πόντιοι τις λέμε συμπληγολίθαρα». Ως τότε, παράλληλα με την εξάσκηση του ιατρικού επαγγέλματος, θα συνεχίσει να επισκέπτεται τον τόπο καταγωγής του στην Κοζάνη σχεδόν κάθε Σαββατοκύριακο, να δίνει το παρών στις ποντιακές μαζώξεις, να τραγουδά, να χαλαρώνει, να διασκεδάζει, αλλά κυρίως... να σκέπτεται και να γράφει στα ποντιακά.

«Σκοπός μας το “φρεσκάρισμα” της παράδοσης»
Ο Χρήστος Αντωνιάδης δεν σκοπεύει να κόψει τις ρίζες με το ποντιακό παρελθόν του. Δίνει πάντα το παρών σε εκδηλώσεις Ποντίων, χαίρεται να βλέπει μικρά παιδιά να τραγουδούν στα ποντιακά ( «από αυτό παίρνω κουράγιο να συνεχίσω» ), ενώ διατυπώνει την άποψη ότι η παράδοση δεν είναι κάτι το στατικό. «Με ενδιαφέρει και με απασχολεί αν ένα νέο παιδί μπορεί να ακούσει αυτό που κάνουμε με τον ποντιακό στίχο και την ποντιακή λύρα.Γι΄ αυτό και προσπαθώ οι στίχοι μου να περιγράφουν τον σημερινό τρόπο ζωής- χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν “πατάμε” πάνω στον παλιό τρόπο στίχου και μουσικής. Σεβόμενοι την παράδοσή μας θέλουμε να προσθέσουμε κάτι το νέο. Δημιουργούμε το παρόν και το μέλλον.Το κλασικό ποντιακό τραγούδι υπήρχε και θα υπάρχει, αλλά για να το αγκαλιάσουν οι νέες γενιές θα πρέπει να παρουσιαστεί πιο φρέσκο και σημερινό. Αυτός είναι ο σκοπός μας και αυτό είναι το... πείραμα που κάνουμε».
Γ.ΣΚΙΝΤΣΑΣ στο Βήμα