Ο προσανατολισμός μιας εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης

Ένας ακόμη διάλογος για την μεταρρύθμιση του Ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος ξεκινά αυτή την εβδομάδα. Τα εκπαιδευτικά συστήματα εξ ορισμού θα πρέπει να μετασχηματίζονται και να μεταρρυθμίζονται έτσι ώστε να πετυχαίνουν την προσαρμογή τους στα συνεχώς μεταβαλλόμενα κοινωνικά – οικονομικά περιβάλλοντα. Οι μεταρρυθμίσεις, όμως, στις οποίες υποβάλλαμε την πολύπαθη Παιδεία μας τα τελευταία χρόνια δείχνουν έλλειψη προοπτικής και χαρακτηρίζονται από προχειρότητα. Αν δεν υπαγορεύονται από την ικανοποίηση της υστεροφημίας των εκάστοτε Υπουργών Παιδείας, στην καλύτερη περίπτωση διακρίνονται από κοντόφθαλμη προσέγγιση στις απαιτήσεις των σύγχρονων καιρών. Έτσι και σήμερα μια ακόμη Μεταρρύθμιση επιχειρείται η οποία δεν αφήνει μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας. Και δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας, σε γονείς, δασκάλους, καθηγητές και μαθητές γιατί αδυνατεί να απαντήσει σε ένα κομβικό ερώτημα

Αν αυτές οι αλλαγές, αν αυτή η μεταρρύθμιση θα καταστήσει το Ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα ικανό να απαντήσει στις ανάγκες των σύγχρονων καιρών;
Πριν απαντήσουμε όμως θα... πρέπει να ανιχνεύσουμε και να κατανοήσουμε τον νέο κόσμο μας. Οι αλλαγές που γίνονται σήμερα στην Ευρώπη είναι συγκρίσιμες με αυτές που έγιναν κατά τη βιομηχανική επανάσταση. Η ψηφιακή τεχνολογία αλλάζει κάθε πτυχή της ζωής των ανθρώπων, ενώ η βιοτεχνολογία ενδέχεται να αλλάξει μία μέρα και την ίδια τη ζωή. Το εμπόριο, τα ταξίδια και οι επικοινωνίες σε παγκόσμια κλίμακα διευρύνουν τους πολιτιστικούς ορίζοντες των ανθρώπων και αλλάζουν τους τρόπους που ανταγωνίζεται η μία οικονομία την άλλη. Έτσι λοιπόν προκύπτει ένα ερώτημα.

Τι ρόλο θα παίξουν τελικά τα εκπαιδευτικά συστήματα και γιατί πρέπει να μεταρρυθμίζονται ;
Κατά την προσεχή δεκαετία θα πρέπει να υλοποιηθεί το όραμα. Όλοι όσοι ζουν στην Ευρώπη, ανεξαιρέτως, θα πρέπει να έχουν τις ίδιες ευκαιρίες να προσαρμόζονται στις απαιτήσεις των κοινωνικών και οικονομικών αλλαγών και να συμμετέχουν ενεργά στη διαμόρφωση του μέλλοντος της Ευρώπης Οι σημερινοί ευρωπαίοι ζουν σε έναν πολύπλοκο κοινωνικό και πολιτικό κόσμο. Περισσότερο από ποτέ κατά το παρελθόν τα άτομα θέλουν να κάνουν μόνα τους τα σχέδια για τη ζωή τους, να συμμετέχουν πιο ενεργά στην κοινωνία και να μάθουν να ζουν θετικά μέσα σε ένα περιβάλλον πολιτιστικής, εθνικής και γλωσσικής πολυμορφίας. Η εκπαίδευση υπό την ευρεία της έννοια αποτελεί το κλειδί της γνώσης και της κατανόησης των τρόπων για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων. Επομένως προβάλλει ένα ακόμη ερώτημα.

Ποιο θα είναι το περιεχόμενο αυτής της εκπαίδευσης και σε ποια κατεύθυνση θα πρέπει να μεταρρυθμιστεί ;
Οι γνώσεις, οι δεξιότητες και η εμπειρία που αποκτούμε ως παιδιά και ως νέοι στην οικογένεια, στο σχολείο, κατά τη διάρκεια της κατάρτισης, ή στο πανεπιστήμιο δεν θα διαρκέσουν καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Άρα είμαστε υποχρεωμένοι σε μια συνεχή εκπαιδευτική διαδικασία. Εκπαίδευση καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωής σημαίνει αδιάκοπη μάθηση από τη γέννηση μέχρι το θάνατο. Η υψηλού επιπέδου βασική εκπαίδευση για όλους από την παιδική ηλικία, αποτελεί την απαραίτητη βάση. Η βασική εκπαίδευση σε συνδυασμό με την αρχική επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση θα πρέπει να εφοδιάσουν όλους τους νέους με τις νέες βασικές γνώσεις που απαιτεί η οικονομία η οποία βασίζεται στη γνώση. Θα πρέπει επίσης να διασφαλίσει ότι «έχουν μάθει να μαθαίνουν» και ότι έχουν θετική στάση απέναντι στη μάθηση.
Αν όλα τα παραπάνω δεν εμπνέουν μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, τότε μιλάμε απλά για διαχειριστικές ρυθμίσεις με κοντινό χρονικό ορίζοντα. Η κυβέρνηση δήλωσε την πρόθεσή της για μια συζήτηση από μηδενική βάση. Ότι η εκπαιδευτική της πολιτική είναι tabula rasa. Στην έναρξή της όμως, αυτή η συζήτηση, φαίνεται να εξαντλείται ως εκπαιδευτική πολιτική, στις αλλαγές για αναμόρφωση του Λυκείου και στο σύστημα επιλογής των υποψηφίων για ΑΕΙ – ΤΕΙ. Το πλαίσιο του διαλόγου που έκανε γνωστό η κυβέρνηση, έχει περιορισμένο εύρος και δεν περιλαμβάνει τις μεγάλες παγκόσμιες προκλήσεις, όπως είναι η κλιματική αλλαγή , η μετανάστευση, η πρόκληση της πληροφορικής. Δεν οραματίζεται ένα σχολείο κέντρο επεξεργασίας λύσεων και όχι αναπαραγωγής στείρας πληροφορίας. Ένα Υπουργείο που μέσω της άμεσης επαφής με το διαδίκτυο θα έχει πολύ καλύτερη καθημερινή εικόνα του επιπέδου του κάθε μαθητή , του κάθε σχολείου. Έναν μαθητή που θα κρατά στα χέρια του το ηλεκτρονικό βιβλίο και που μέσα από το διαδίκτυο θα έχει πρόσβαση σε μια δική του παγκόσμια βιβλιοθήκη. Έναν μαθητή που θα έχει πρόσβαση στην πνευματική περιουσία ολόκληρης της ανθρωπότητας. Που δεν θα του ζητάνε αποστήθιση αλλά την κριτική ικανότητα να επιλέγει. Έναν γονέα που δεν θα επωμίζεται ένα τεράστιο οικονομικό βάρος με αμφίβολα αποτελέσματα.
Αλατζόγλου Σάκης Εκπαιδευτικός στο ΕΠΙΚΑΙΡΟ