Η Εκκλησία στην Επανάσταση του 1821

Επειδή πλησιάζει η εθνική εορτή της 25ης Μαρτίου αποφασίσαμε να αναρτήσουμε κάποια σχετικά κείμενα. Εκκινούμε από το σχετικό με τη στάση της Εκκλησίας απέναντι στην Επανάσταση και τον εικονικό αφορισμό του Υψηλάντη, τον οποίο, αν και το ζήτημα έχει ξεκαθαριστεί επιστημονικά, εξακολουθούν ορισμένοι να χρησιμοποιούν ως εργαλείο στον πόλεμο λάσπης κατά της Ορθοδοξίας, προσποιούμενοι ότι αγνοούν τα παρακάτω:

Ο ακαδημαϊκός Α. Δεσποτόπουλος γράφει σχετικά: «...Επικρίθηκε εν τούτοις ο Πατριάρχης και επικρίνεται ακόμη, επειδή έστερξε στον αφορισμό και έστειλε τις νουθετικές εγκυκλίους. Οι επικριτές όμως δεν αναλογίζονται τι θα πάθαινε το Έθνος, αν ο Πατριάρχης τηρούσε αρνητική στάση απέναντι στις αξιώσεις του Σουλτάνου.

Συμμορφώθηκε, άλλωστε, τότε ο... Πατριάρχης προς την σταθερή παράδοση της Εκκλησίας, που με παρόμοια στάση κατόρθωνε σε ανάλογες κρίσιμες περιστάσεις να σώζει το Γένος. Άλλωστε θα ήταν εντελώς παράλογη και ανεύθυνη διαφορετική απόφαση. Αν δεν γινόταν ο αφορισμός, ήταν σχεδόν βέβαιο, ότι θα εξοντώνονταν εκατοντάδες χιλιάδες ορθοδόξων χριστιανών».(Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτικής Αθηνών, τόμ. ΙΒ', σ. 32 και 36)

Αυτή ακριβώς ήταν και η ερμηνεία του άμεσα θιγομένου από τον αφορισμό, Αλ. Υψηλάντη, ο οποίος τον Ιανουάριο του 1821 γράφει σε επιστολή του στον Κολοκοτρώνη: «Ο Πατριάρχης, βιαζόμενος υπό της Πόρτας, σας στέλλει αφοριστικά και Εξάρχους, παρακινώντας σας να ενωθήτε με την Πόρταν. Εσείς όμως να τα θεωρήτε αυτά ως άκυρα, καθότι γίνονται με βίαν και δυναστείαν και άνευ της θελήσεως του Πατριάρχου» (Ιστορία του 'Ελλην. Εθνους Εκδοτικής Αθηνών, τομ. ΙΒ', σ.130β).

Στην προκήρυξη του “Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος” στο Ιάσιο επίσης έγραφε: “…είναι καιρός να κρημνίσωμεν την ημισέληνον δια να υψώσωμεν το σημείον, δι΄ ου πάντοτε νικώμεν: λέγω τον Σταυρόν, και ούτω να εκδικήσωμεν την Πατρίδα και την Ορθόδοξον ημών πίστιν…”. Μετά τη μάχη του Δραγατσανίου, στην τελευταία του ημερήσια διαταγή -το «κύκνειο άσμα του» (8 Ιουνίου 1821), αντί να καταφερθεί εναντίον των «αφοριστών» του αποδίδοντας τους την αποτυχία του κινήματος του, καταγγέλλει όσους τον εγκατέλειψαν στο αγώνα του να εκδικηθεί “το ιερόν αίμα των κατασφαγέντων απανθρώπως κορυφαίων υπουργών της θρησκείας Πατριαρχών, Αρχιερέων και μυρίων άλλων αθώων αδελφών”.
από paideia-gr