Οι φίλοι μου μένουν στο Facebook

«Στο Facebook κάνεις υποτιθέμενους φίλους. Φίλους εντός εισαγωγικών. Είναι αδύνατον να αναπτύξεις σχέση ουσιαστική σε αυτό τον χώρο». Ο Αλέξανδρος Κατσάνης, 24 ετών, έχει προφίλ στον δημοφιλή ιστότοπο κοινωνικής δικτύωσης επαφών αλλά, όπως τονίζει, δεν είναι από τους φανατικούς.
O λόγος που τον ώθησε να δημιουργήσει τον δικό του χώρο είναι, «για να βρεθώ πάλι με άτομα που είχαμε πολύ καιρό να τα πούμε. Γνωρίζω όμως ότι δεν είναι δυνατόν να κάνεις κάποια νέα ουσιαστική φιλία. Αν ψάξει κάποιος στο Διαδίκτυο θα δει ότι υπάρχουν εταιρείες που προσφέρουν φίλους έναντι αμοιβής. Και πολλοί το κάνουν για να δημιουργήσουν εντυπωσιακό προφίλ, στο οποίο θα φαίνεται ότι έχουν μεγάλο αριθμό φίλων. Ουσιαστικά όμως κανέναν» λέει.

Επιφανειακές σχέσεις

Η άποψη του... Αλέξανδρου Κατσάνη ενισχύεται από τα αποτελέσματα της έρευνας που διενήργησε ο επίκουρος καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου Ευστράτιος Παπάνης. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, οι περισσότεροι από τους χρήστες κατηγορούν το Facebook ότι προάγει επιφανειακές και αόριστες σχέσεις και ότι δεν μπορούν να βρουν πραγματική στήριξη μέσω αυτού. «Παρ΄ όλα αυτά», λέει ο κ. Παπάνης, «το Facebook αποτελεί υποκατάστατο για όσους δεν τα καταφέρνουν στις πραγματικές σχέσεις ή έχουν περιορισμένο χρόνο γι΄ αυτές». «Οι νέοι άνθρωποι δεν έχουν μάθει να προχωρούν και να αναπτύσσουν τις ανθρώπινες σχέσεις- ο τρόπος διασκέδασής τους όταν συναθροίζονται σε μπαρ, καφέ και αλλού- αν τους παρατηρή- σουμε θα δούμε ότι δεν έχουν ουσιαστική επικοινωνία», λέει η ψυχολόγος Μαριέττα Ρήγα-Πεπελάση. Το Facebook, τονίζει η κ. Πεπελάση, δίνει τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης και εξέλιξης των ανθρωπίνων σχέσεων, αλλά πολλοί δεν ξέρουν πώς να το προχωρήσουν λόγω της κουλτούρας τους. «Έχουν την τάση να καταγράφουν όσο το δυνατόν περισσότερους φίλους, κάτι που τους δίνει την ψευδαίσθηση ότι είναι δημοφιλείς και αξιαγάπητοι. Φυσικά, δεν είναι δυνατόν να έχεις 425 φίλους, για παράδειγμα, τους οποίους δεν έχεις δει ποτέ ούτε έχεις τη διάθεση να τους δεις ποτέ».

Η κ. Μαριέττα Ρήγα-Πεπελάση τονίζει ότι «αν οι χρήστες του Facebook είχαν τόσους φίλους με τους οποίους θα μπορούσαν να αναπτύξουν ουσιαστική επαφή, αυτό θα προωθούσε ακόμη πιο εύκολα τις ανθρώπινες σχέσεις και την επικοινωνία. Πέρα από την εικονική πραγματικότητα και επικοινωνία, τα μέλη του συγκεκριμένου χώρου θα μπορούσαν να συναντηθούν, να πάνε για καφέ, να κάνουν πάρτι. Δηλαδή να συνεχίσουν την κανονική ζωή, την αληθινή».

Αίσθημα κενού

Όπως τονίζει ο κ. Παπάνης, «ένα ανησυχητικό στοιχείο που προέκυψε από τις συνεντεύξεις είναι το αίσθημα κενού που συνεπάγεται η πολύωρη χρήση του Facebook, των chat rooms και των άλλων μέσων κοινωνικής δικτύωσης: Σχέσεις επιφανειακές, φρενήρεις, στιγμιαίες δημιουργούνται, μεταλλάσσονται και διαγράφονται με ένα κλικ». Οι περισσότεροι, σύμφωνα με την έρευνα του κ. Παπάνη, είναι νεαρά άτομα που εφευρίσκουν πολλαπλά προσωπεία, ανάλογα με την πλευρά του εαυτού που θέλουν να παρουσιάσουν. «Χρήστες που καπηλεύονται και οικειοποιούνται προφίλ άλλων ατόμων. Έκφραση κάθε συναισθήματος, παρόρμησης ή ενστίκτου χωρίς κανένα πρόσχημα. Επικοινωνία στην οποία, ακόμα και η χρήση κάμερας αποκρύπτει τη γλώσσα του σώματος, αποδυναμώνοντας την αποκωδικοποίηση των μηνυμάτων».
«Σε αυτό το σάιτ γνώρισα τον σύντροφό μου»

ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ της σύγχρονης μορφής κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να γίνουν και θετικά αν οι χρήστες έχουν την ικανότητα διάκρισης, δηλαδή αν μπορούν να χρησιμοποιήσουν σωστά την τεχνολογία. Όπως τονίζει η κ. Πεπελάση, «σε αυτό το χώρο οι νέοι έχουν τη δυνατότητα να ενημερώ- σουν τους φίλους τους για μια εκδήλωση που κάνουν ή για οτιδήποτε τους αφορά. Τα νέα της global γειτονιάς. Κατά την άποψή μου, αυτή είναι η σωστή χρήση του Facebook και δίνει πολλές δυνατότητες στους χρήστες του».

Σε αυτό φαίνεται να συμφωνεί και η βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Εύα Καϊλή. «Μέσα από το Facebook έχω κάνει πραγματικούς φίλους. Φυσικά, δεν γίναμε φίλοι από την πρώτη στιγμή. Πέρασε αρκετός καιρός μέχρι να αποκτήσουμε ουσιαστική φιλία, δηλαδή ακολουθήσαμε τους κανόνες της πραγματικής ζωής. Δεν είναι εύκολο μέσα από αυτό τον αριθμό ατόμων που υπάρχουν, να διατηρήσεις με όλους κάποια σχέση ή να αναπτύξεις φιλία. Αυτό θα ήταν περίεργο άλλωστε. Και σε αυτό τον χώρο του Ιnternet ισχύουν οι κανόνες της πραγματικής ζωής. Γνωρίζουμε πολλούς ανθρώπους, αλλά δεν μπορούμε να ταιριάξουμε με όλους. Θα ήταν άλλωστε αφύσικο». Οι ευκαιρίες
Η φοιτήτρια Αγγελική Οικονόμου, 23 ετών, είναι από τους χρήστες που έχουν «ευνοηθεί» από τη χρήση της μοντέρνας κοινωνικής δικτύωσης. Όπως λέει, «μέσα από το Facebook έκανα φίλους, αλλά γνώρισα και τον σύντροφό μου. Ξέρω ότι ακούγεται περίεργο και για πολλούς παράτολμο, αν σκεφθεί κανείς πόσο επικίνδυνο είναι να κάνεις ερωτική σχέση μέσα από το Ιnternet». Ωστόσο, τονίζει ότι δεν άφησε τα πράγματα στην τύχη που της... επεφύλασσε το Facebook. «Βεβαίως γνωριστήκαμε μέσα σε αυτό τον διαδικτυακό χώρο, αλλά φρόντισα πριν τον συναντήσω να μάθω αν τον γνώριζε κάποιος φίλος και να πάρω όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για να αισθανθώ ασφαλής».

«Το Διαδίκτυο προσφέρει ευκαιρίες για σύγχρονη και ασύγχρονη επικοινωνία» τονίζει ο κ. Παπάνης. «Το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και η συμμετοχή σε ομάδες συζητήσεων προσφέρουν την πολυτέλεια να απαντήσεις με τον δικό σου ρυθμό, αλλά ακόμα και στα chats έχεις πολύ περισσότερο χρόνο από την άμεση αντίδραση που απαιτείται στην κανονική ζωή». Αυτό, σύμφωνα με τον καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, διαμορφώνει ιδανικές συνθήκες «για αναλογισμό, για καταγραφή των συνομιλιών, ώστε να εξαχθούν ασφαλέστερα συμπεράσματα, για να χαραχθεί μια στρατηγική επικοινωνίας. Το Διαδίκτυο εξελίσσεται τόσο γρήγορα, που η παραμονή για μερικούς μήνες σε ένα παιχνίδι ή σε μια ομάδα σε αναγάγει σε έμπειρο με την “εικονική κοινωνική καταξίωση” που αυτό συνεπάγεται».


«Για μένα είναι εργαλείο δουλειάς»

Η ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ του ΠΑΣΟΚ Εύα Καϊλή είναι έχει το δικό της προφίλ στο Facebook και με περίπου 17.000 φίλους. Όπως λέει χαρακτηριστικά, «για μένα είναι εργαλείο δουλειάς και φροντίζω να κάνω σωστή χρήση. Δεν είναι εύκολο γιατί δεν επιζητούν όλοι οι χρήστες αυτό. Είναι πολλοί εκείνοι που δικτυώνονται και αν τους μελετήσεις προσεκτικά θα δεις ότι αναζητούν μέσα από τον κυβερνοχώρο να καλύψουν τα κενά της πραγματικής τους ζωής. Αυτό όμως δεν μπορεί να συμβεί».

Στο Facebook ο κόσμος είναι αταξικός, υποστηρίζει ο κ. Παπάνης. Ο πλούτος, το φύλο, η ηλικία, η καταγωγή, η εθνικότητα, το παρελθόν, τα επιτεύγματα δεν έχουν καμιά σημασία. «Εξάλλου, καθένας μπορεί να προσποιηθεί οτιδήποτε. Η διαπραγμάτευση γίνεται επί ίσοις όροις, αλλά με τον διαρκή κίνδυνο να αποδειχθεί φενάκη. Οι περισσότεροι νέοι εκφράζουν αποτροπιασμό και θλίψη όταν επιχειρούν να μεταφέρουν αυτή την εμπειρία στην πραγματική ζωή. Έτσι, βυθίζονται περισσότερο στην επίπλαστη κατάσταση των διαδικτυακών κοινοτήτων. Και είναι αυτή η αναντιστοιχία ανάμεσα στη ζωή και την εικονική πραγματικότητα που τελικά οδηγεί στην κατάθλιψη».
ΝΕΑ