Μαύρα και άραχνα τα βλέπουν οι Έλληνες

Απαισιόδοξοι οι πολίτες για την οικονομική κρίση και τη δυνατότητα του πολιτικού συστήματος να την αντιμετωπίσει αποτελεσματικά- Δικαιολογούν την αντίδραση των μαθητών - Θα ενταθεί η ύφεση το 2009- Δεν εμπνέει το ΠαΣοΚ.

ΚΥΡΙΑΡΧΟ συμπέρασμα της έρευνας της Κάπα Research (το α' μέρος της οποίας δημοσιεύθηκε στο «Βήμα» της Πρωτοχρονιάς,είναι ότι η αίσθηση σιγουριάς για το μέλλον έχει υπονομευθεί τόσο βαθιά ώστε για πρώτη φορά θεωρείται πως οι εξελίξεις στο οικονομικό,στο κοινωνικό και στο πολιτικό πεδίο μπορεί εύκολα να τεθούν εκτός ελέγχου.

Σε σύγκριση με... απαντήσεις σε αντίστοιχα ή παρεμφερή ερωτήματα για την οικονομία,την πολιτική και τους θεσμούς που είχαν τεθεί σε παλαιότερες έρευνες της ίδιας εταιρείας, οι σημερινές απαντήσεις αποδίδουν μια ατμόσφαιρα «τέλους εποχής» και συνθέτουν την εικόνα μιας κοινωνίας η οποία- παραφράζοντας το γνωστό ρητό του Καζαντζάκη- φοβάται τα πάντα χωρίς να ελπίζει σε τίποτε.

Ελάχιστοι είναι οι Ελληνες (ποσοστό 14,9%) που πιστεύουν ότι μέσα στο 2009 θα υπάρξουν τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης. Αντίθετα, οι 7 στους 10 (ποσοστό 69,9%) θεωρούν ότι το 2009 η κρίση θα ενταθεί. Τα πυκνά σύννεφα της οικονομικής κρίσης θεωρούνται από τους περισσοτέρους προμηνύματα μιας θύελλας ικανής να ξεριζώσει κεκτημένα και βεβαιότητες δεκαετιών. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει από μια ερώτηση η οποία για πρώτη φορά τίθεται και αφορά συγκεκριμένα το κατά πόσο το 2009 «θα είναι μια χρονιά μεγάλης πολιτικής και εθνικής κρίσης αντίστοιχης με εκείνη του 1974 και της μεταπολίτευσης». Είναι εντυπωσιακό το ότι σε ένα τέτοιο, σχεδόν εσχατολογικό, ερώτημα η Ελλάδα εμφανίζεται κομμένη στα δύο.

Ο φόβος του 1974

Πέντε στους 10 (ποσοστό 49,4%) απαντούν «ναι» ή «μάλλον ναι» και ουσιαστικά παραδέχονται ότι «βλέπουν» το 2009 ως ένα νέο 1974. Αυτή η παραδοχή είναι υπερβολική, με δεδομένο ότι το 1974 ήταν μια σκληρή χρονιά με διττό ιστορικό συμβολισμό αφού η λυτρωτική αποκατάσταση της δημοκρατίας ακολούθησε την καταστροφική και ταπεινωτική εισβολή στην Κύπρο.

Δύσκολα μπορεί να υποθέσει κανείς ότι η κοινή γνώμη «μυρίζεται» μια εθνική τραγωδία ως το πρελούδιο μιας νέας «πολιτικής λύτρωσης»- γι΄ αυτό χρειάζεται προσοχή στην προσέγγιση της συγκεκριμένης ερώτησης. Η αναμονή ενός «νέου 1974» από το 49,4% θα πρέπει να ερμηνευθεί περισσότερο ως μια παραδοχή ότι υπάρχει σοβαρή πιθανότητα διασάλευσης του ελληνικού κοινωνικού και οικονομικού status quo εξαιτίας της κρίσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι έξι στους 10 (ποσοστό 60,9%) απαντούν ότι το πολιτικό σύστημα «δεν είναι έτοιμο να αντιμετωπίσει ένα τέτοιο ενδεχόμενο».

Διχάζουν και τα αίτια


Η Ελλάδα είναι κομμένη στα δύο και σε ό,τι αφορά την προέλευση της κρίσης. Το 46,7% πιστεύει ότι η «ελληνική κρίση» οφείλεται στη διεθνή κρίση, ενώ το 48,7% θεωρεί ότι πρόκειται περισσότερο για μια «εθνική κρίση». Είναι χαρακτηριστικό ότι το ποσοστό εκείνων που αισιοδοξούν ότι το 2009 θα εμφανιστούν σημάδια ανάκαμψης (14,9%) είναι περίπου ίδιο με το ποσοστό εκείνων που πιστεύουν ότι τα δύο μεγάλα κόμματα προτείνουν λύσεις για την έξοδο από την κρίση (15,2%). Το 75,8% εμφανίζεται πεπεισμένο ότι τα εν λόγω κόμματα συναγωνίζονται σε «υποσχεσιολογία» χωρίς αντίκρισμα. Υπάρχουν δηλαδή πέντε απαισιόδοξοι προς έναν αισιόδοξο σε ό,τι αφορά τις δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας και του πολιτικού συστήματος να υπερβούν την κρίση.

Απαισιοδοξία και κυνισμός

Η απαισιοδοξία και ο κυνισμός χαρακτηρίζουν και τη στάση της πλειονότητας της κοινωνίας απέναντι στο ΠαΣοΚ. Μόνο το 29,5% πιστεύει ότι το ΠαΣοΚ διαθέτει την ικανότητα και τη διάθεση να διαχειριστεί την κρίση. Διπλάσιοι (ποσοστό 61,9%) είναι όσοι πιστεύουν ότι το ΠαΣοΚ είναι φθαρμένο και ανίκανο να αντεπεξέλθει στη δύσκολη περίοδο που έρχεται, ενώ το ποσοστό εκείνων που θεωρεί ότι το κόμμα δεν ενδιαφέρεται πραγματικά για τα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας και το νοιάζει μόνο να επιστρέψει στην εξουσία («ναι» και «μάλλον ναι») φθάνει στο 64,9%. Η αδυναμία του ΠαΣοΚ να ενεργοποιήσει ένα «δυναμικό προσδοκίας» σίγουρα συμβάλλει στη διαμόρφωση της πεποίθησης ότι, σύμφωνα με το 53,3%, σε περίπτωση πτώσης της κυβέρνησης οι εκλογές δεν θα δώσουν κυβερνητική λύση και θα οδηγήσουν σε αδιέξοδα και περιπέτειες.

Οι αιτίες της οργής

Ο Δεκέμβριος του 2008 και τα επεισόδια που ακολούθησαν τον φόνο του μαθητή αντιμετωπίζονται από την πλειονότητα των πολιτών ως «συμπτώματα» μιας παθογένειας που «τρώει τα σωθικά» της ελληνικής κοινωνίας. Πάνω από πέντε στους 10 (ποσοστό 55,4%) πιστεύουν ότι η αντίδραση των μαθητών στον θάνατο του 15χρονου με πορείες και καταλήψεις είναι μια ουσιαστική διαμαρτυρία για την οικονομική, πολιτική και κοινωνική κρίση στην οποία βρίσκεται η χώρα μας. Εκτός από «νέο ΄74», πολλοί βλέπουν έναν «νέο Μάη του ΄68». Το 46,8% υποστηρίζει την άποψη ότι δημιουργούνται οι προϋποθέσεις ρήξης με την καθεστηκυία τάξη που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε έναν «νέο Μάη του ΄68» (έστω και αν δεν είχαμε Μάη του ΄68 στην Ελλάδα). Η απειλή της ανεργίας, η έλλειψη προτύπων και ιδανικών και τα προβλήματα της εκπαίδευσης θεωρούνται οι τρεις πρώτες αιτίες συσσώρευσης οργής στους νέους, ενώ το 63,3% πιστεύει ότι τα επεισόδια είναι η απαρχή μιας βίαιης περιόδου που συνδέεται με την είσοδο της χώρας σε οικονομική ύφεση. Επιπλέον οι θεσμοί συναγωνίζονται μεταξύ τους σε ποσοστά «αρνητικής εμπιστοσύνης», αφού σε ό,τι αφορά την πρόοδο της χώρας το 75,8% εμπιστεύεται ελάχιστα ή καθόλου την κυβέρνηση, το 86% εμπιστεύεται ελάχιστα ή καθόλου τα συνδικάτα και το 93,9% εμπιστεύεται ελάχιστα ή καθόλου τα μέσα ενημέρωσης. Ολα τα παραπάνω εξηγούν γιατί το 39% δηλώνει ότι είναι πολύ ή αρκετά πιθανό να συμμετάσχει σε κάποιες κινητοποιήσεις το 2009. Οταν προτού καλά καλά ξεσπάσει η οικονομική κρίση 4 εκατομμύρια άνθρωποι δηλώνουν ότι είναι πολύ πιθανό να βγουν στους δρόμους, τότε προφανώς κάτι δεν πάει καθόλου καλά.
Π. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ στο Βήμα