Ο μεγάλος θυμός

Σε πρόσφατη έρευνα των διαθέσεων της κοινής γνώμης, η οποία διενεργήθηκε πριν από την εκδήλωση της κοινωνικής έκρηξης, ο βαθμός αισιοδοξίας των πολιτών για την πορεία της χώρας είχε καταρρεύσει στο 14% και μόλις το 13% θεωρούσε σωστή την κατεύθυνσή της.

Αντιστοίχως, οι προσδοκίες για την οικονομία είχαν πέσει στο ναδίρ. Το 77% ανέμενε επιδείνωση των συνθηκών και μόλις το 5% προσέβλεπε σε καλύτερες ημέρες.

Ακόμη, ποσοστό 67% της... κοινής γνώμης πίστευε ότι από τα οικονομικά μέτρα της κυβέρνησης θα ωφεληθούν μόνον οι τραπεζίτες. Κατόπιν αυτών, η ικανοποίηση από την κυβέρνηση περιοριζόταν στο 13% και από την αντιπολίτευση μόλις στο 14%.

Κάπως έτσι το «κανένα κόμμα» κέρδισε τα δύο πιο προβεβλημένα κόμματα εξουσίας σε όλα τα επίμαχα θέματα, της αναγέννησης της οικονομίας, του ελέγχου του πληθωρισμού, της καταπολέμησης της διαφθοράς και της προστασίας του περιβάλλοντος.

Αντιστοίχως, ο βαθμός εμπιστοσύνης στο Κοινοβούλιο έπιανε μόλις το 4,8 με άριστα το 10 και για τις συνδικαλιστικές ενώσεις έπεφτε ακόμη χαμηλότερα, στο 4,1%.

Τα ευρήματα είναι ενδεικτικά του ελληνικού πολυπαραγοντικού προβλήματος και επιβεβαιωτικά της επιταχυνόμενης απώλειας εμπιστοσύνης απέναντι στους βασικούς θεσμούς της ελληνικής πολιτείας.

Οι παραπάνω περιγραφόμενες τάσεις και διαθέσεις της ελληνικής κοινωνίας, που συνοψίζονται σε αισθήματα απογοήτευσης και απαισιοδοξίας, καταγράφονται σταθερά τα τελευταία δύο χρόνια και λογικώς αποτελούσαν σήματα επερχόμενης θυέλλης.

Συνήθως τέτοιες τάσεις στις διαθέσεις της κοινής γνώμης επενεργούν αθροιστικά, συσσωρεύουν κρίσιμη ύλη και κάποια στιγμή, με την όποια αφορμή, εκρήγνυνται. Από αυτήν ακριβώς τη συσσώρευση πηγάζει η κοινωνική έκρηξη των προηγούμενων ημερών. Σε συνθήκες απογοήτευσης, απαισιοδοξίας, έλλειψης εμπιστοσύνης και απαξίας των κομμάτων, των συνδικάτων και γενικώς των οργανωμένων θεσμών της δημοκρατίας οι κοινωνικές διεργασίες εντείνονται, οι πολίτες κινούνται, αναθεωρούν απόψεις, αντιλήψεις και κάποιες φορές παρεκτρέπονται.

Στις νεανικές ηλικίες μάλιστα, όπου τα παραπάνω συναισθήματα είναι εντονότερα και η απόρριψη κομμάτων και θεσμών ισχυρότερη, οι διεργασίες είναι ταχύτερες και προφανώς οι εκδηλώσεις αντίδρασης βιαιότερες.

Με άλλα λόγια, η κρίση είχε προαναγγελθεί και οι συνθήκες που την έφεραν προ πολλού περιγεγραμμένες. Παρά ταύτα κινδυνεύουν ακόμη και σήμερα οι κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις να οχυρωθούν στα μισογκρεμισμένα κάστρα τους, να διολισθήσουν σε θεωρίες συνωμοσίας, να αποδώσουν τα φαινόμενα σε λιγοστά, περιθωριοποιημένα άτομα και να πιστέψουν ότι καθάρισαν. Θα διαπράξουν τούτη τη φορά κεφαλαιώδες λάθος. Ο μεγάλος θυμός δεν έρχεται από το πουθενά, έχει ρίζες και αιτίες. Αν δεν εξετασθούν και τώρα οι πηγές του, θα θεριέψει.
Αντώνης Καρακούσης από το Βήμα