Νέα δεδομένα στην ενημέρωση

Αν κάτι ανέδειξαν τα πρόσφατα θλιβερά γεγονότα, είναι ότι η ενημέρωση έπαψε διά παντός να είναι μονόδρομη, δίνοντας τη θέση της σε μία πολυδαίδαλη ροή πληροφοριών, κυρίως με τη βοήθεια του Διαδικτύου, των κινητών τηλεφώνων και άλλων προϊόντων υψηλής τεχνολογίας.

Ετσι, παράλληλα με τις ειδήσεις των «οκτώ» και την έκτακτη ενημέρωση των τηλεοπτικών σταθμών, μπορούσε οποιοσδήποτε να βρει εύκολα στο Ιντερνετ δεκάδες βίντεο από τις σχεδόν καθημερινές συγκεντρώσεις έξω από αστυνομικά τμήματα ή στο κέντρο της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.

Επίσης, να... «κατεβάσει» ερασιτεχνικές φωτογραφίες από τις διαμαρτυρίες μαθητών και απλών πολιτών σε όλη τη χώρα, αλλά και τις οδομαχίες μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομίας που μαίνονταν για μέρες σε πολλές ελληνικές πόλεις. Ακόμη σημαντικότερο, να ενημερωθεί από τις δεκάδες μαρτυρίες χρηστών που έζησαν από πρώτο χέρι τα γεγονότα ή να λάβει πληροφορίες σχεδόν σε πραγματικό χρόνο για όσα συνέβαιναν στους ελληνικούς δρόμους.

Στην πρόσφατη δολοφονία του 16χρονου Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου από τον ειδικό φρουρό της ΕΛ.ΑΣ., η ελληνική εκδοχή «ενημερωτικού υλικού που παράγουν οι ίδιοι οι πολίτες» φάνηκε να μην έχει να ζηλέψει τίποτα από τον τρόπο με τον οποίο σε χώρες του εξωτερικού απλοί χρήστες του Διαδικτύου έχουν καλύψει στο πρόσφατο παρελθόν γεγονότα ανάλογης βαρύτητας. Σε τέτοιο βαθμό, μάλιστα, που αυτή η ελληνική εκδοχή κοινωνικών μίντια έγινε και η ίδια είδηση για τα παραδοσιακά ΜΜΕ.

Συνεχής ροή ειδήσεων

Ποια ακριβώς ήταν η είδηση; Κατ' αρχάς, ο τεράστιος αριθμός για τα ελληνικά δεδομένα που χρησιμοποίησε το Ιντερνετ για να διακινήσει πληροφορίες ή να δώσει τη δική του εκτίμηση για τα γεγονότα. Στο Facebook, για παράδειγμα, από τις δεκάδες ομάδες που δημιουργήθηκαν με θέμα τον θάνατο του 16χρονου μαθητή μία μόνο, η «Alexandros Grigoropoulos r.i.p.», αριθμεί ούτε λίγο ούτε πολύ 120.000 μέλη - κυρίως νεαρούς μαθητές, που πέρα από την έκφραση της οργής τους χρησιμοποίησαν αυτό το εργαλείο κοινωνικής δικτύωσης για συντονισμό των κινητοποιήσεών τους. Κατά δεύτερον, η ταχύτητα με την οποία η διαδικτυακή κοινότητα αντέδρασε στα γεγονότα, με τις αρχικές αναφορές σε ιστοσελίδες εναλλακτικής ενημέρωσης. Και επίσης, η αμεσότητα του πληροφοριακού υλικού που «ανέβηκε» σε διαδικτυακά εργαλεία, όπως το youtube ή το flickr, τα οποία επιτρέπουν τη δημοσίευση ερασιτεχνικών βίντεο και φωτογραφιών από το επίκεντρο των εξελίξεων.


Ισως πιο πρωτόγνωρο όμως ήταν το γεγονός ότι αρκετοί επέλεξαν να αξιοποιήσουν επίσης πλατφόρμες microblogging όπως το Twitter, οι οποίες επιτρέπουν την ανταλλαγή σύντομων μηνυμάτων. Ετσι, κάτω από την ετικέτα #griots, πρωτογενή ρεπορτάζ και αναδημοσιεύσεις εξασφάλιζαν συνεχή ροή ειδήσεων όχι μόνο στους χρήστες των υπηρεσιών αλλά και σε ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία ή εφημερίδες.


Τα παραδοσιακά ΜΜΕ είναι όλο και πιο δύσκολο να αγνοήσουν το υλικό που διακινείται από κοινωνικά μίντια, κάτι που φάνηκε ξεκάθαρα από το γεγονός ότι όλα τα ελληνικά τηλεοπτικά κανάλια αναμετέδωσαν το βίντεο - ντοκουμέντο από τη στιγμή της δολοφονίας του 15χρονου μαθητή, παρόλο που ελάχιστα ανέφεραν ότι το συγκεκριμένο βίντεο έκανε πρώτα την εμφάνισή του στο youtube.

Σκληρή μάχη

Για πολλούς αυτό σημαίνει ότι βρισκόμαστε ένα βήμα πιο κοντά στην εποχή της «δημοσιογραφίας των πολιτών», και μάλιστα σε μία εποχή όπου τα συγκλονιστικά γεγονότα θα δημοσιοποιούνται πρώτα από το Iντερνετ και μετά από τα παραδοσιακά ΜΜΕ. Αλλοι, πάλι, είναι δύσπιστοι για το κατά πόσο η ίδια η φύση των κοινωνικών μίντια θα επιτρέψει τελικά στον πολίτη να υποκαταστήσει τον δημοσιογράφο, αφού συχνά οι πρωτογενείς μαρτυρίες κυριολεκτικά χάνονται μέσα σε έναν ωκεανό από ανεπιβεβαίωτες φήμες. Μπορεί οι εκτιμήσεις να διαφωνούν για το πώς θα είναι αυτό το τοπίο στο μέλλον, όλοι όμως συμφωνούν ότι αυτό που θα χαθεί είναι το μονοπώλιο της πληροφόρησης που κατείχαν τα ΜΜΕ μέχρι σήμερα.
Του Κώστα Δεληγιάννη απο την Καθημερινή