Από τα hedge fund... στα σεντούκια

Πολλοί, ακόμη και τώρα, αντιμετωπίζουν την κρίση ως συνήθη εξέλιξη. Ως κάτι παροδικό, που ήλθε και θα φύγει, χωρίς να αφήσει ίχνη, χωρίς ιδιαίτερες επιδράσεις στη λειτουργία των οικονομιών και στη ζωή των κοινωνιών. Δυστυχώς, πλανώνται πλάνην οικτράν. Κατ΄ αρχήν, όσοι γνωρίζουν εκ των έσω το οικονομικό σύστημα θεωρούν μέγα τον κλονισμό του. Πιστεύουν ότι το τραπεζικό σύστημα υπέστη μεγάλο πλήγμα. Επί της ουσίας, οι τράπεζες απέτυχαν διεθνώς στο βασικό έργο της κατανομής των αποταμιευτικών πόρων και γι΄ αυτό η κρίση του τραπεζικού συστήματος είναι μακρά και δύσκολα ελεγχόμενη. Το αγαθό της εμπιστοσύνης ξοδεύθηκε και η αποκατάστασή του δεν είναι εύκολη, δεν είναι υπόθεση μηνών. Θα πάρει χρόνια και θα απαιτήσει μεταβολή των αρχών και των κανόνων που διέπουν τη λειτουργία του.

Αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι... η απορρόφηση των συνεπειών της χρηματιστηριακής «φούσκας» του 1999 χρειάστηκε τουλάχιστον πέντε χρόνια. Η απορρόφηση της πολλαπλάσιας σε ένταση και βάθος «φούσκας» του υπερδανεισμού θα χρειαστεί πολύ περισσότερα χρόνια.

Ακριβώς εξαιτίας των παραπάνω, η εποπτεία των τραπεζών και των αγορών θα γίνει αυστηρότερη, οι προτεραιότητες θα μεταβληθούν, η εμπλοκή του κράτους είναι βεβαία και η επιρροή του θα επαυξηθεί στο οικονομικό σύστημα και ιδιαιτέρως ο ρόλος του στην κατανομή των πιστώσεων θα ενισχυθεί. Η συμπεριφορά των επιχειρήσεων επίσης θα αλλάξει. Για να γίνουν πιο προσεκτικές στην ανάληψη κινδύνων, οι επενδύσεις τους θα είναι μετρημένες και ο έλεγχος του κόστους διαρκής και επίμονος. Η ίδια η κουλτούρα των πολιτών, ως αποταμιευτών και καταναλωτών, θα αλλάξει. Ηδη μερίδα αποταμιευτών αποθησαυρίζει εκτός πιστωτικού συστήματος. Αποσύρει καταθέσεις και φυλάει χρήματα στα σπίτια, σε σεντούκια και χρηματοκιβώτια που μαζικά αγοράστηκαν τους τελευταίους μήνες. Και μαζί, καθώς η ανασφάλεια επιστρέφει, τα νοικοκυριά αυτοπεριορίζονται, κόβουν δάνεια και κάρτες, δεν ξοδεύουν όπως ξόδευαν, μεταβάλλουν σταδιακά καταναλωτικό πρότυπο, οι έννοιες του λιτού και ορθολογικού βίου ξανάρχονται στο προσκήνιο. Αυτή η μετάπτωση από τα hedge fund στα σεντούκια και από τα εορτοδάνεια στη λιτότητα δεν θα είναι απλή.

Τα παραπάνω συνιστούν από μόνα τους σοβαρή μεταβολή, θα επιδράσουν για μακρό χρόνο στις οικονομίες και στις κοινωνίες. Και βεβαίως, θα ασκήσουν έντονη επιρροή στον κύκλο των ιδεών και των αντιλήψεων· και την πολιτική θα οδηγήσουν σε αναζητήσεις και αναθεωρήσεις μεγάλες.

Για αυτό, όσοι δογματικά επιμένουν στα ίδια και τα ίδια, καλόν είναι να διεισδύσουν στα ενδότερα της κρίσης.
Αντώνης Καρακούσης tovima